کیست های رادیکولار

کیست رادیکولار

کیست های رادیکولار یا کیست های پری آپیکال شایع ترین نوع کیست های التهابی هستند که استخوان فک را تحت تاثیر قرار می دهند.

کیست رادیکولار شایعترین کیست ادونتوژنیک بوده که می تواند با منشا التهابی به وجود آید. این کیست از بقایای اپی تلیالی لیگامان پریودنتال به دنبال التهاب ناشی از نکروز پالپ منشا می گیرد. پوسیدگی شایعترین عامل اتیولوژیک می باشد و بیشتر در مولرهای شیری مندیبل گزارش شده است. درمان انتخابی شامل درمان ریشه, خارج کردن دندان و یا جراحی می باشد.معرفی مورد: یک بیمار 10.5 ساله با کیست رادیکولار در ناحیه مولر دوم شیری فک پایین به بخش دندانپزشکی کودکان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران مراجعه کرد و تصمیم به درمان با روش غیرجراحی و محافظه کارانه از طریق خارج کردن دندان مبتلا گرفته شد. پس از پیگیری دو ساله ضایعه بهبود یافت و دندان پرمولر دوم نیز رویش پیدا کرد.

کیست دندان

به کیسه پر شده با مواد مایع یا نیمه جامد گفته می شود. کیست ها معمولا در بافت های نرم دهان و صورت تشکیل می شوند مانند لثه، لب ها و حتی در فضای اطراف دندان هایی که هنوز کامل از فک بیرون نزده اند. این زایده ها معمولا غیر سرطانی هستند اما ممکن است تهاجمی شده و مشکلات متعددی برای بافت ها و استخوان های اطراف به وجود بیاورند. کیست های دهان معمولا به صورت زایده های غیر عفونی شروع می شوند اما ماهیت التهابی کیست به مرور تاثیر گذاشته و باعث می شود پالپ (بخش مرکزی دندان) مرده و تورم ایجاد شود. با بزرگ تر شدن اندازه کیست، مقدار زیادی فشار به استخوان اطراف دندان وارد می آید. این فشار باعث تحلیل رفتن و تخریب استخوان اطراف دندان می شود و میتواند به کشیدن دندان منجر شود.

کیست های رادیکولار ممکن است تا 70 درصد از کل ضایعات استخوان فک کیستیک را تشکیل دهند. تصور می‌شود که این کیست‌ها نتایج نهایی تکثیر استراحت سلول‌های اپیتلیال در هنگام التهاب دندان‌های دارای پالپ عفونی و نکروزه و پریودنتیت آپیکال (التهاب لثه) هستند.

علل ایجاد کیست دندان

کیست های دندانی معمولاً در نوک ریشه دندان در حال مرگ یا مرده شروع به شکل گیری می کنند، اما دلایل فروانی برای ایجاد آن ها وجود دارد.

کیست ها می توانند در نتیجه موارد زیر ایجاد شوند:

• قرارگیری نامناسب دندان های دائمی
• رشد غیر معمول دندان
• عوارض عصب کشی دندان
• عارضه اختلال گورلین یا سایر اختلالات ارثی.
• جهش در سلول هایی که در رشد طبیعی دندان نقش دارند.
• پوسیدگی و عفونت دندان

مگر اینکه کیست ها عفونی شوند، معمولاً بدون علامت هستند. به طور معمول، آنها به صورت ضایعات استئولیتیک پری آپیکال که با تصویربرداری رادیوگرافی تشخیص داده می شوند، ظاهر می شوند. کیست های رادیکولار، زمانی که در تصویربرداری رادیوگرافی دیده می شوند، به شکل گلابی یا گرد ظاهر می شوند. اندازه ضایعات معمولاً کمتر از 1 سانتی متر است و در ناحیه پری اپیکال دندان ها با ویژگی های تک حلقه ای و لوسنت قرار دارند.

این ضایعات بیشتر در سنین میانی تا بالاتر دیده می شوند. شایع ترین نواحی استخوان فک که تحت تاثیر قرار می گیرند، نواحی پرمولر فک پایین و قدامی فک بالا هستند.
تیولوژی کیست های رادیکولار
کیست های رادیکولار با تحلیل قسمت های پری آپیکال استخوان آلوئول توسط مکانیسم های التهابی ایمنی ایجاد می شوند. این مکانیسم‌ها شامل فعالیت‌هایی است که توسط سلول‌هایی انجام می‌شود که در تشکیل و تحلیل استخوان نقش اساسی دارند، مانند استئوبلاست‌ها، استئوسیت‌ها و استئوکلاست‌ها. تشکیل کیست های رادیکولار با آزادسازی سایتوکاین های التهابی و فاکتورهای رشد بیشتر می شود.

کیست‌های رادیکولار با اپیتلیوم سنگفرشی و غیر کراتینه‌ای پوشیده شده‌اند که نامنظم، ضخیم و دارای سلول‌های التهابی فراوانی در طول عفونت فعال است. در مقابل، در غیاب عفونت فعال، این کیست ها دارای یک پوشش اپیتلیال منظم و نازک با نفوذ کمی از سلول های التهابی هستند.

مدیریت کیست های رادیکولار

بررسی بافت شناسی به منظور تایید تشخیص کیست پری آپیکال ضروری است. با این حال، استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT) و رادیوگرافی معمولی ابزار عالی برای تعیین تغییرات پاتولوژیک در سطح اندام / بافت هستند. علاوه بر این، در حالی که CT ممکن است به تمایز بین گرانولوم های پری آپیکال و کیست کمک کند، هنوز تشخیص بدون تایید بافت شناسی تقریبا غیرممکن است.

پس از تایید، کیست های رادیکول را می توان به صورت غیر جراحی، همانطور که اغلب روش است، با درمان کانال ریشه درمان کرد، یا می توان آنها را با جراحی مدیریت کرد. کیست هایی که بزرگ هستند و در مجاورت ساختارهای جمجمه و صورت، مانند سوراخ ذهنی یا سینوس ماگزیلاری هستند، معمولاً با رفع فشار و درمان ریشه درمان می شوند.

پیش آگهی پس از درمان برای اکثریت قریب به اتفاق افراد مطلوب است. در موارد معدودی که به درمان، غیرجراحی و/یا جراحی پاسخی وجود ندارد، عفونت ممکن است در کانال ریشه باقی بماند.

تشخیص نوع کیست

اگر شما در دهان خود کیست دارید، ممکن است متخصص دندانپزشک دستور انجام بیوپسی آسپیریت را به شما بدهد. در این نوع از بیوپسی، مایع درون کیست به وسیله یک سوزن تخلیه می‌ شود. همچنین ممکن است شما نوع دیگری از نمونه برداری را انجام دهید که در آن قسمتی کوچکی تمام بافت کیست برداشته می‌ شود و مایع و بافت آن در آزمایشگاه آنالیز می ‌شود. بیوپسی و نمونه‌ برداری مشخص ‌کننده نوع کیست دهان و دندان و تعیین‌ کننده نحوه درمان آن است. همچنین با این عمل از کیست بودن توده و غیر سرطانی بودنان آن اطمینان می یابید. وقتی که در دهان بیماری وجود کیست دهان و دندان تشخیص داده می ‌شود ممکن است بیمار بترسد. دلیلی برای ترسیدن وجود ندارد زیرا کیست‌ های ایجاد شده در دهان و دندان را می ‌توان به راحتی و بدون درد برداشت و از بین برد بدون این که حتی نیازی به کشیدن دندان‌ ها وجود داشته باشد. اگر یک کیست برای مدت طولانی در دهان باقی بماند ممکن است دیگر امکان برداشتن آن وجود نداشته باشد اما می ‌توان با انجام عمل تحت بی حسی موضعی آن را از دهان خارج کرد.

آیا کیست دندان باعث سرطان می شود؟

کیست دندان در صورت عدم درمان ممکن است به رشد خود ادامه دهد و با ضعیف کردن فک باعث آسیب به دندان‌ های مجاور شود. در مواردی که کیست عفونی، متورم و دردناک شود. احتمال دارد عفونت به نواحی دیگر بدن گسترش پیدا کند. درصد بسیار کمی از این کیست‌ ها ممکن است سرطانی شوند و به نواحی دیگر بدن انتقال یابند.

کیست دندان چه عوارضی ایجاد می کند؟

کیست دندان اگر درمان نشود منجر به از بین رفتن بخشی از استخوان فک می شود و گاهی ممکن است سلامتی را به خطر بیندازد. حتی در کیست های بسیار کوچک هم که علائمی ایجاد نمی کنند باید کیست فورا درمان شود وگرنه در نهایت می تواند به موارد زیر منجر شود:

• عفونت دندان
• از دست دادن دندان
• زایده های خوش خیم در فک
• شکستگی فک

دارو برای کیست دندان

اگرچه برای بعضی از کیست ‌ها وآبسه‌ های عفونی دندان مصرف آنتی‌ بیوتیک مؤثر است اما این کار باید کاملاً با مشورت و تجویز متخصص دندانپزشک انجام شود و مصرف خود سرانه و خود درمانی در مورد کیست‌ های دندانی هرگز توصیه نمی ‌شود. این کیست‌ ها در صورت عفونی شدن به‌ سرعت بزرگ می‌ شوند و حتی قادرند تهدید کننده زندگی باشند.

روش های درمان کیست های دهان و دندان چیست؟

درمان کیست های دهان و دندان بسته به اندازه فک و محل آن، متفاوت است. اگر کیست کوچک باشد دکتر می تواند طی عمل جراحی تمامی آن را در بیاورد بدون این که بافت های اطراف دندان صدمه ببینند. در موارد دیگر ممکن است از تکنیک جراحی به نام مارسوپیالیزیشن (marsupialization) استفاده شود که در آن، کیست برش خورده و باز می شود تا مواد داخل آن تخلیه شود و سپس به نحوی بخیه زده می شود که باز بماند تا از بزرگ شدن کیست در آینده، جلوگیری شود. برای دندان هایی که از آسیب های غیر قابل برگشت رشد کیست صدمه دیده اند، ممکن است عصب کشی ضرورت داشته باشد. پیش از تصمیم گیری برای درمان کیست دهان و دندان، همیشه سی تی اسکن توصیه می شود تا وضعیت دندان ها و استخوان کامل بررسی شود و با توجه به آن درمان صورت بگیرد.

نحوه درمان کیست دندان

کیست دندان ابتدا باید توسط متخصص دندانپزشک یا جراح فک و صورت به طور کامل معاینه شود. نوع درمان به نوع کیست و همچنین محل به وجود آمدن آن بستگی دارد. کیستی که روی ریشه دندان به وجود آمده است، ممکن است نیاز به درمان ریشه دندان داشته باشد تا روند از بین رفتن کیست آغاز شود. اما اگر کیست مدتی رشد کرده باشد و سیستم ایمنی بدن بیمار به هر دلیلی به خطر بیفتد، کیست می تواند متورم شود و دندان را شکننده کند و در لمس دردناک شود. در آن زمان، کشیدن دندان یا درمان ریشه تنها دو گزینه مناسب هستند.

برداشتن کیست دندان با جراحی

مرحله ۱: تشخیص

کیست‌ های دندانی معمولاً در طول معاینه معمولی که شامل عکس ‌برداری با اشعه ایکس است، مشخص می ‌شوند. متخصص دندانپزشک شما ممکن است یک اسکن CBCT سه بعدی را از شما بخواهد، که اطلاعات بیشتری در مورد کیست و ارتباط آن با دندان های اطراف و سایر ساختارها (اعصاب، سینوس ها) در استخوان ارائه می دهد.

مرحله ۲: آماده سازی قبل از جراحی

چند روز قبل عمل، متخصص دندانپزشک، دندان‌ ها را به طور کامل تمیز و پولیش می ‌کند. یک پروبیوتیک خوراکی نیز برای افزایش تعداد باکتری‌ های مفید در بزاق تجویز می‌ شود تا سرعت بهبودی بیمار بیشتر شود. اگر نیاز به عصب کشی دندان باشد، اینکار معمولاً قبل از برداشتن کیست انجام می شود.

مرحله ۳: برداشتن کیست

کیست با بی حسی موضعی برداشته می شود. به احتمال زیاد جراح، دندان مرتبط با کیست دندان را نیز خارج می کند. در برخی موارد، امکان دارد از مواد پیوند استخوان برای پر کردن فضای خالی باقی مانده از برداشتن کیست استفاده شود. سپس محل زخم با بخیه بسته می شود. اغلب، بافتی که جراح برداشته است به آزمایشگاه فرستاده می شود تا اطمینان حاصل شود که کیست است و تومور نیست.

درمان کیست دندان با لیزر

جراحی کیست دندان با لیزر به جای چاقوی جراحی، با این روش درد به مقدار زیادی کاهش میابد. همچنین اثر جای زخم بسیار کمتر از روش سنتی است. دقت روش لیزر  0.۱ میلی متر است و حاشیه های تمیز و مشخص بعد از برداشتن ضایعه حاصل می شود.

کشیدن دندان کیست دار و ایمپلنت آن

در برخی موارد برای درمان کیست دندان ممکن است نیاز باشد که دندان کشیده شود. کشیدن دندان در مواردی که  انجام عمل‌های جراحی مؤثر واقع نشوند توصیه می‌ شود. در این موارد یک دندان به طور کامل کشیده می ‌شود. قسمت‌ هایی که کیست در آن ایجاد شده است تمیز می ‌شوند و سپس پودر استخوان  در آن ناحیه کار گذاشته می ‌شود. این کار برای پاک شدن آن قسمت از دهان از آثار کیست و پیشگیری از عود دوباره آن انجام می‌ شود. فرایند کشیدن دندان باید به گونه ‌ای انجام شود که بتوان در آینده یک ایمپلنت جدید به جای دندان کشیده شده کاشت. برای این منظور باید تا بهبودی کامل صبر کرد تا مشکلی در ساختار فک وجود نداشته باشد و استخوان به طور کامل ترمیم شود چرا که کیست های دندانی نسبت به وخامتشان استخوان و بافت های اطراف دندان را از بین می برند به همین دلیل برای کار کاشت ایمپلنت باید تا بهبود کامل استخوان و بافت اطراف آن صبر کنیم. همچنین شما باید در چگونگی استفاده از ایمپلنت مراقب باشید.

برای پیشگیری از کیست های دندانی چکاپ منظم دندان ها بسیار مهم است.

متخصصان دندانپزشک از همه بیماران خود می خواهند که حداقل دو بار در سال معاینات منظم را برای کمک به شناسایی زود هنگام کیست های دندانی و دیگر مشکلات دهان و دندان انجام دهند. از آنجایی که کیست ‌ها در ابتدا بدون علامت هستند، ممکن است تا زمانی که دندانپزشک عکس ‌برداری اشعه ایکس را انجام ندهد، از وجود کیست‌ ها مطلع نشوید. از این رو، حتما با متخصص دندانپزشک خود برای درمان کیست دندان در اسرع وقت همکاری کنید. این کار به جلوگیری از هرگونه عوارض طولانی مدت و حفظ سلامت دهان و دندان کمک می کند.

آیا کیست ‌های دندانی خطرناک هستند؟

کیست‌ های دندانی آن طور که بیماران از آن وحشت دارند خطرناک نیستند. آن‌ ها در بیشتر موارد دردناک نیستند. رشد کمی دارند و اغلب بر روی بافت‌ های مجاور تأثیر زیادی ندارند؛ اما چون از یک لایهٔ اپیتلیوم در حال رشد در دیواره، تشکیل شده است، به طور ذاتی پتانسیل تغییر ماهیت دارند. این تغییر ماهیت می ‌تواند در موارد خیلی نادر، به سمت تشکیل تومور از دیواره کیست باشد. در موارد کمتری هم این تومورها ممکن است بدخیم باشند؛ بنابراین درمان همیشه مورد نیاز است. اما پروسه درمان ممکن است با مداخلات مرحله ‌ای باشد؛ یعنی در بار اول فقط دندان درمان شود. در ادامه در بررسی‌ ها ممکن است نیاز به جراحی هم وجود داشته باشد. در نهایت اگر هر بافتی از بدن در جریان جراحی خارج شود (بیوپسی)، طبق پروتکل به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می ‌شود تا ماهیت آن بررسی شود و آنجاست که به طور قطعی اسم «کیست» یا ضایعهٔ دیگر روی آن می ‌گذارند.

چه تخصص ‌هایی در دندانپزشکی می ‌توانند در مورد کیست‌ ها نظر بهتری بدهند؟

اندودنتیست‌ ها (متخصصین درمان ریشه)، جراحان فک و صورت، پاتولوژیست‌ های فک و صورت و متخصصین تشخیص بیماری ‌های دهان و دندان گروه‌ های تخصصی هستند که بیش از بقیه با تشخیص و درمان کیست ‌ها سر و کار دارند و بهتر می‌ توانند شما را راهنمایی و نگرانی‌ های شما را برطرف کنن