پیوند استخوان چیست؟
یکی از جراحی‌های احتمالی و مورد نیاز پیش از ایمپلنت دندان، جراحی پیوند استخوان دندان است.
اما این جراحی چیست و چگونه انجام می‌شود؟ آیا جراحی پیوند استخوان دردناک است؟
در چه مواقعی مجبور به انجام این جراحی هستیم؟پیوند استخوان دندان معمولا در صورتی انجام می‌شود
که فرد دچار تحلیل استخوان (bone loss) باشد. اما بهتر است پیش از بررسی روش جراحی،
به این سوال پاسخ دهیم که چرا استخوان دچار تحلیل می‌شود؟
دلایل تحلیل استخوان دندان
اصلی‌ترین دلایل تحلیل استخوان فک شامل موارد زیر هستند:
- عدم وجود دندان در ناحیه
- عفونت دندان
- ابتلا به بیماری‌های لثه
- پوکی استخوان
- تراز نبودن دندان‌ها و عدم انجام ارتودنس
جراحی پیوند استخوان دندان چیست؟
پیوند استخوان دندان روشی است که برای افزایش مقدار استخوان در قسمتی از فک که استخوان آن از بین رفته است
یا به پشتیبانی بیشتر نیاز دارد انجام می‌شود.
در این روش، موادی به استخوان فک فرد افزوده می‌شود تا استخوان به خوبی تقویت شود.
روش‌های مختلفی برای انجام این روش جراحی وجود دارد.
اما متد اصلی تمام این روش‌ها یکسان است:
دندانپزشک یا جراح دهان و دندان، یک برش در فک ایجاد می‌کند و مواد استخوانی را به فک پیوند می‌زند (وصل می‌کند).
انواع منابع مورد استفاده در پیوند استخوان دندان
منبع پیوند با توجه به وسعت ناحیه مورد نیاز و با استفاده از یکی از ۴ منبع زیر انتخاب می‌شود:
- اتوگرافت‌ها: این پیوند شامل اتصال استخوان از بدن خود فرد، مانند مفصل ران یا پشت فک (راموس) به فک است. در شرایطی که منطقه وسیعی از استخوان دچار تحلیل شده باشد، از اتوگرافت ران و در صورتی که منطقه تحلیل کم باشد از اتوگرافت پشت فک (راموس) استفاده می‌شود.
- آلوگرافت‌ها: در این روش پیوند از استخوان شخص دیگر (معمولا اجساد یا بیماران مرگ مغزی) استفاده می‌شود. آلوگرافت معمولا برای پیوندهای سطح نسبتا کم و جزئی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- زنوگرافت‌ها: این پیوند شامل اتصال استخوان از گونه‌ی دیگری (مانند گاو، خوک یا مرجان) است. زنوگرافت‌های مانند
- آلوگرافت‌ها در جراحی‌ها سطح کم و جزئی کاربرد دارند و مشابه آلوگرافت‌ها هستند.
- آلوپلاست‌ها: در این پیوند از مواد مصنوعی مانند فسفات کلسیم یا فسفوسیلیکات سدیم کلسیم (بیوگلاس) استفاده می‌شود.
منبع ترجیحی برای انجام این پیوند استفاده از استخوان مفصل ران، درشت نی یا پشت فک (راموس) خودِ فرد است.
این عمل به عنوان اتوگرافت شناخته می‌شود.
اتوگرافت‌ها به «استاندارد طلایی» معروف هستند. زیرا به دلیل اینکه از جنس استخوان خود فرد هستند، سریعتر ترمیم می‌شوند.
محققان در نتایج یک مطالعه تحقیقاتی در سال ۲۰۱۹ به این موضوع اشاره کردند که هنوز هیچ ماده جایگزینی برای استخوان توسط بشر تولید نشده است. در بخشی از این مطالعه نوشته شده:
ما هنوز مواد ایده‌آل بازسازی استخوان را پیدا نکرده‌ایم،
اما نشانه‌های امیدوارکننده‌ای درباره دستیابی به مواد پیوند استخوان با استفاده از سلول‌ها،
فاکتورهای رشد و داروهای اصلاح کننده‌ی ژن تحت بررسی قرار دارند.
جراحی پیوند استخوان توسط چه کسی انجام می‌شود؟
تمام انواع پیوندهای استخوان در کلینیک دندانپزشکی و توسط دندانپزشک متخصص جراحی فک و صورت انجام می‌شود. تنها حالتی که امکان انجام جراحی آن در کلینیک دندانپزشکی وجود ندارد،
جراحی پیوند از استخوان مفصل ران (لگن) است که باید توسط جراح در محیط بیمارستان و با بیهوشی عمومی صورت بگیرد.
چه کسانی به پیوند استخوان نیاز دارند؟
جراحی پیوند استخوان عموما در مواقعی که استخوان فرد به دلیل بی دندانی (و حتی در مواقعی با وجود دندان) تحلیل رفته است مورد استفاده قرار می‌گیرد. اصلی‌ترین کاندیداهای پیوند استخوان افراد با شرایط زیر هستند:
- برخی از متقاضیان ایمپلنت دندان
نیاز به پیوند استخوان در افرادی که قرار است به جای دندان یا دندان‌های از دست رفته‌ی خود ایمپلنت دریافت کنند بسیار متداول است. اگر مدت زمان زیادی است که دندان خود را از دست دادید، احتمالا قبل از انجام ایمپلنت به این جراحی نیاز پیدا خواهید کرد؛ چرا که جای خالی دندان به مرور زمان دچار تحلیل می‌شود. - مبتلایان به بیماری لثه
در برخی از مواقع، ابتلا به بیماری لثه (پریودنتال) منجر به تحلیل و از بین رفتن استخوان فک شما می‌شود. در چنین شرایطی، پریودنتیست به شما پیشنهاد می‌کند تا با جراحی پیوند استخوان از پیشروی بیماری و جلوگیری از کاهش بیشتر استخوان و عوارض طولانی مدت بیماری لثه جلوگیری کنید.
کاندیداهای جراحی سینوس لیفت - وقتی که فرد برای مدتی دندان نداشته باشد، سینوس‌های او به سمت پایین حرکت می‌کنند. در چنین شرایطی، دندانپزشک برای جایگذاری پایه ایمپلنت در فک و ایجاد فضای کافی، مجبور به انجام جراحی سینوس لیفت خواهد بود. در یکی از مراحل جراحی سینوس لیفت، زیر سینوس باید مواد پودر استخوان پر شود تا سینوس‌ها در جای خود باقی بمانند.
- متقاضیان افزایش قطر استخون فک (افزایش عرض ریج)
پیوند استخوان در شرایطی که قطر لثه به مرور زمان تحلیل رفته باشد نیز کاربرد دارد. در این شرایط، دندانپزشک لثه را باز می‌کند و در بین آن پودر استخوان تزریق می‌کند تا استخوان فک تقویت شود.
مراحل و نحوه عمل پیوند استخوان برای ایمپلنت دندان
در اولین مرحله، جراح یک برش در لثه‌ی شما ایجاد می‌کند تا آن را از استخوانِ محل قرار دادن پیوند جدا کند.
سپس جراح مواد استخوانی را بین دو قسمت استخوانی قرار می‌دهد که باید در کنار هم رشد کنند.
در نهایت، استخوان با یک ماده‌ی چسبنده قابل حل، غشا یا با پیچ‌های مخصوص محکم می‌شود.
سپس محل برش بخیه می‌شود تا بهبود یابد.
معایب و عوارض پیوند استخوان در ایمپلنت دندان
شایع‌ترین عارضه این جراحی تورم و التهاب در ناحیه جراحی است. این عارضه پس از گذشت ۵ الی ۷ روز و با استفاده از کیسه یخ و استفاده منظم از مسکن برطرف خواهد شد.
سایر عوارض جانبی عبارت است از :
- خونریزی جزئی
- احساس مشکل در جویدن
- مشکل در صحبت کردن
اگرچه این روند معمولا بی‌خطر و طبیعی است و تمام بیماران قادر به تحمل آن هستند، اما همیشه خطراتی نیز وجود دارد. عفونت نگران کننده‌ترین عامل در هر عمل جراحی است. بنابراین مصرف کامل آنتی‌بیوتیک‌ها پس از جراحی حائز اهمیت بسیار زیادی است. سایر عوارض جانبی غیرمعمول (اما جدی) عبارتند از:
- لخته شدن خون
- آسیب عصبی
- عوارض بیهوشی
- پس زدن پیوند استخوان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز عوارض زیر باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید:
- دردی که چند روز پس از عمل ادامه دارد یا بدتر می‌شود.
- قرمزی و افزایش تورم در اطراف لثه.
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی مداوم.
- خروج چرک و عفونت از محل جراحی.
- تحلیل رفتن لثه (فاصله گرفتن لثه از دندان).
آیا عمل پیوند استخوان دندان دردناک است؟
فرایند جراحی پیوند استخوان با بی‌حسی کامل صورت خواهد گرفت. به همین دلیل، شما در حین عمل، هیچگونه درد و ناراحتی احساس نخواهید کرد.
در مراحل بهبودی نیز در صورتی که برای انجام عمل به برداشت استخوان از بدن خود فرد نیازی نباشد،
میزان درد عمل کم‌تر از مواقعی خواهد بود که مواد استخوانی از بدن خود شما به دست بیاید.
احساس درد و ناراحتی پس از انجام جراحی با
مصرف مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک شما (و یا حتی مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ژلوفن، بروفن و مفنامیک اسید) قابل برطرف شدن است.
هزینه‌ی جراحی پیوند استخوان دندان
پیچیدگی جراحی و منبع مورد استفاده دو عامل اصلی و تأثیرگذار بر تعیین قیمت جراحی پیوند استخوان هستند. به همین دلیل، تعیین دقیق قیمت این جراحی کار دشواری است
آمادگی پیش از پیوند استخوان دندان
برای ایجاد آمادگی پیش از پیوند استخوان دندان به این چند نکته توجه کنید:
- بسته به نوع بی‌حسی که انجام می‌شود، ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل از خوردن و نوشیدن هر چیزی خودداری کنید.
- در مورد داروهایی که استفاده می‌کنید (به ویژه داروهای رقیق‌کننده‌ی خون که خطر عوارض خونریزی را در حین جراحی افزایش می‌دهد) با پزشک خود مشورت کنید.
- مقدمات لازم برای بازگشت به منزل را فراهم کنید، زیرا بعد از انجام جراحی احساس گیجی خواهید داشت.
مراقبت‌های بعد از پیوند استخوان در ایمپلنت
پس از پیوند استخوان، معمولا اطراف محل برش خورده‌ی دهان با گاز استریل پانسمان خواهد شد.
متخصصان کلینیک دستورالعمل تعویض پانسمان طی ۲۴ ساعت آینده را به شما ارائه خواهند داد.
علاوه بر این، نسخه‌ای نیز برای تهیه و مصرف آنتی بیوتیک‌ها (جهت جلوگیری از عفونت) و
مسکن‌ها (برای پیشگیری از درد) به شما داده می‌شود.
سایر نکات مراقبت‌های بعد از عمل شامل موارد زیر هستند:
- از کیسه‌های یخ برای کاهش درد و تورم در روزهای اول استفاده کنید.
- به مدت یک هفته غذاهای نرم و با دمای ملایم بخورید.
- هنگام خواب، سر خود را بالاتر از بدنتان قرار دهید تا دچار خونریزی نشوید.
- در طول دوره‌ی بهبودی اولیه نیز باید از موارد زیر خودداری کنید:
- از صرف نوشیدنی‌های داغ خودداری کنید.
- غذاهای سفت یا ترد مانند آجیل و ته دیگ نخورید.
- از انجام فعالیت‌های بدنی شدید بپرهیزید.
- شما احتمالا پس از ۱۰ روز به حالت طبیعی و اولیه خود بازمی‌گردید. اما این موضوع به معنای آمادگی برای دریافت ایمپلنت نیست. تشخیص این موضوع بر عهده دندانپزشک معالج شما خواهد بود
سوالات متداول در خصوص جراحی پیوند استخوان
کدام یک از روش‌های پیوند استخوان برای کاشت ایمپلنت دندان بهتر است؟
√ تشخیص این موضوع برعهده دندانپزشک معالج شماست. با این حال،
اگر دندان فک بالایی خود را از دست داده باشید، احتمال دارد دندانپزشک برای شما جراحی لیفت سینوس را انجام دهد.
اما با این حال، احتمال استفاده از روش‌های حفظ سوکت یا افزایش ریج نیز کاربرد خواهند داشت.
عمل پیوند استخوان چقدر طول می‌کشد؟
√ این عمل بسته به نوع آن بین ۱ الی ۲ ساعت طول می‌کشد.
برای کاشت ایمپلنت دندان پس از پیوند استخوان چقدر صبر کنیم؟
√ ۶ ماه پس از پیوند استخوان، پزشک معالج شما وضعیت تراکم و بهبود استخوان فک را بررسی می‌کند.
در صورتی که پیوند موفقیت آمیز بوده باشد، جراحی صورت خواهد گرفت. در غیر این صورت،
شما باید پس از گذشت ۳ ماهِ دیگر، مجددا به پزشک مراجعه کنید.
فرایند بهبود پیوند استخوان ممکن است تا ۱ سال نیز به طول بی‌انجامد.
