آلژینات چیست؟
آلژینات، یک بیوپلیمر تولیدشده از منابع تجدیدپذیر می‌باشد که در زمینه‌های تخصصی و علمی ازجمله دندانپزشکی، دندان‌سازی و صنایع کاربردی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. مواد مبتنی بر بیوپلیمرها به‌دلیل قابلیت تخریب و تجزی پذیری توسط عوامل محیطی در طبیعت، به عنوان جایگزین مناسبی برای مواد غیر تخریب‌پذیر سنتی مانند پلاستیک شناخته می‌شوند.
امروزه بیوپلیمرها توجه ویژه ای را به خود جلب کرده اند؛ چرا که علوم مواد آزمایشگاهی، زیست‌شناسی و فناوری‌نانو را تجمیع و رابطه‌ای جذاب میان آن‌ها تشکیل می‌دهند. تکنولوژی بر پایه‌ی بیوپلیمرها، ارزان قیمت بوده و تکنیک تولید آن‌ها بسیار ساده است.
ترکیب پلیمرها با مواد نانوکربن برای تهیه‌ی حسگرهای شیمیایی به‌دلیل سازگاری عالی با محیط زیست، حساسیت و دقت بالا، زمینه های زیادی را برای تحقیق و پژوهش باز می‌کند.
یکی از این مواد بیوپلیمری، آلژینات (Alginate acid) نامیده میشود که از ترکیب موجود در دیواره‌ی سلولی جلبک‌های قهوه‌ای موجود در سواحل سردسیر و در فاصله میان جزر و مد دریا دیده به‌وجود می‌آید.
جلبک دریایی در سطح بین‌المللی جهت فراوری آلژینات سدیم خام برداشت میشود.
بسته به نوع جلبک دریایی، ساختارهای مختلف شیمیایی را می‌توان در هر گیاهی پیدا و استخراج نمود.
اسید آلژنیک برای اولین بار توسط استنفورد در سال 1881 کشف شد و اولین اختراع ثبت شده در مورد گرفتن آلژینات از جلبک‌ها در سال 1930 منتشر گردید.
به طور معمول به دلیل دقت در قالبگیری مخصوصا قالبگیری در پروتز کامل، این کار در دو مرحله و با مواد و روش‌های مختلف انجام میشه. یکی از موادی که نتیجه مطلوبی رو به دنبال داره آلژیناته
در این مقاله به معرفی آلژینات دندانپزشکی پرداختیم و انواع و نحوه کارکردشو توضیح میدیم
آیا آلژینات برای محیط زیست خطرناک است؟
به‌عنوان یک محصول طبیعی که در جلبک دریایی قهوه‌ای یافت میشود، آلژینات ماده‌ای است که از نظر بهداشتی بی‌خطر و ایمن بوده و برای محیط زیست هیچ خطری ندارد.
این ماده، به دلیل توانایی جذب بالای آب به‌عنوان محصول مفیدی در حوزه‌های دارویی، ساخت کاغذ و منسوجات شناخته میشود.
در حال حاضر، آلژینات در برخی از داروهای لاغری (کمک به کاهش وزن)، مواد قوام دهنده‌ی سوپ، ژله، بستنی، نوشیدنی، مواد آرایشی و دارویی به‌کاربرده میشود.
توانایی بی‌نظیر در جذب آب و دقت بالا در ثبت کوچک‌ترین جزئیات، آن‌را برای گرفتن یک قالب دقیق از فک، دندان‌ها و شبیه‌سازی دهان بیمار مناسب می‌سازد. آلژینات‌ها توانایی منحصر به‌فردی برای نگه داشتن آب به مقدار 200 الی 300 برابر وزن خود را دارند.
همچنین برای مجسمه‌سازی، طلاسازی و سایر صنایع بسیار مناسب است. آلژینات‌ها توانایی منحصر به‌فردی برای نگه داشتن آب به مقدار 200 الی 300 برابر وزن خود را دارند.
به‌طور کلی، قالب آلژینات از ترکیب کردن پودر آلژینات با مقدار مشخصی آب ساخته میشود.
ترکیب خمیری به‌دست آمده را درون تری یا بیس قالبگیری ریخته و در دهان بیمار قرار می‌دهند.
پس از زمان مشخصی خمیر سفت شده و قالب دهان بیمار ساخته میشود.
ویژگی های آلژینات
موارد مورد استفاده آلژینات دارای کیفیت و فرمول مناسب می باشد که در ادامه به آن ها می پردازیم. آلژینات ها جزو بهترین و پر مصرف ترین مواد هستند که جهت قالبگیری دندان استفاده می شوند. کار کردن با این محصول بسیار ساده و اسان است. همچنین بیمار حین استفاده از این محصول احساس ناراحتی نمی کند .
آلژینات ها به دلیل اینکه از مواد ساده تری تشکیل می شوند از سایر مواد قالیگیری از نظر قیمتی ارزان تر می باشند. حالت پودری این ماده امکان مخلوط کردن با آب را بسیار راحت کرده است و حتی اضافه نمودن مواد ضدعفونی کنند حین مخلوط کردن یا بعد از آن نیز امکان پذیر است، برای سرد و گرم کردن این مواد نیازی به دستگاه ندارند.
انواع آلژینات ها
آلژینات ها انواع مختلفی دارند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارا هستند. انواع آلژینات های مورد استفاده در دندان پزشکی به شرح زیر می باشد:
- نرمال
یکی از انواع آلژینات است که بسیار با دوام و بسیار قوی می باشد و برای قالب گیری با استحکام بالا استفاده می شود. استفاده از این نوع هیچ آسیبی به دندان وارد نخواهد کرد چنانچه بسیار روان و صاف و از مکانیز بالایی برخوردار است.در اغلب موارد آلژینات نرمال ست برای قالبگیری روکش های موقت استفاده می شود. - کروموژل
این محصول یکی از پر مصرف ترین نوع آلژینات مورد استفاده در دندانپزشکی است که برای قالبگیری پروتز متحرک و همچنین به عنوان روکش موقت نیز استفاده می شود . آلژینات کروموژل دارای خواص بالا و زمان قالبگیری بیشتری نیاز دارد. - گلچای
این نوع آلژینات از توان بالا و مدت زمان قالبگیری کمی برخوردار است. همچنین قیمت آن نیز به مراتب کمتر است - آلژینات فست ست
این نوع آلژینات دارای ماندگاری و مقاومت بالا همچنین خاصیت جذب سریع ، آماده سازی آسان و رایحه مطبوع می باشد . آلژینات فست ست از ابعاد پایدار برخوردار و پایان هر مرحله رنگ آن دچار تغییر و دگرگونی نمی شود.
طریقه استفاده از آلژینات دندانپزشکی
ابتدا مقدار مشخصی از آلژینات را با حجم تعیین شده‌ی آب، برحسب نوع و برند آلژینات اندازه‌گیری می‌کنیم.
مقادیر ارائه شده بر اساس برند آلژینات به شرح زیر است:
آلژینات ساده زرماخ، 18 گرم پودر به ازای 36 میلی لیتر آب
آلژینات هیدروگام زرماخ، 14 گرم پودر به ازای 30 میلی لیتر آب
آلژینات ارتودنسی زرماخ، 18 گرم پودر به ازای 36 میلی لیتر آب
آلژینات کروموژل مارلیک، 17 گرم پودر به ازای 30 میلی لیتر آب
آلژینات کروماتیک، 20 گرم پودر به ازای 42 میلی لیتر آب
ترکیبات را بر اساس زمان نوشته شده بر روی بسته‌ی آلژینات (میانگین 35 ثانیه) مخلوط می‌نمائیم و بر روی قالب تری می‌گذاریم.
سپس قالب را درون دهان بیمار گذاشته و به‌روی دندان‌ها فشار می‌دهیم.
آلژینات ها بسته به نوع و کارخانه‌ی تولیدکننده، زمان سفت شدن (Setting time) متفاوتی دارند:
| نوع آلژینات | مدت زمان سفت شدن ماده (ثانیه) |
| آلژینات ساده زرماخ | 60 |
| آلژینات هیدروگام زرماخ | 45 |
| آلژینات ارتودنسی زرماخ | 45 |
| آلژینات کروموژل مارلیک | 60 |
| آلژینات کروماتیک | 60 |
پیشنهاد می شود به منظور چسبیدن آلژینات به تری، تمام سطوح قالبگیری تری به چسب آلژینات آغشته شود
نکات موثر بر سفت شدن آلژینات‌ها
- درجه دمای آب
درجه دمای آب تاثیر زیادی بر زمان سفت شدن مواد قالبگیری دارد و مقادیر ثبت شده بر روی بسته‌بندی آلژینات‌ها در دمای نرمال (۲۳ درجه سانتیگراد) می‌باشد.
به‌طوریکه با پایین آوردن دمای آب (سردتر شدن) می‌توان زمان بیشتری در دسترس داشت. - نسبت پودر قالبگیری به آب
هرچه آب بیشتری در مخلوط آلژینات استفاده شود، زمان سفت شدن طولانی‌تر می‌گردد.
رطوبت محیط و نحوه مخلوط کردن آلژینات هم تاثیر به‌سزایی در زمان سفت شدن آن دارند.
طبق تحقیقات ارائه شده در نشریه دانشور پزشکی در شهریور ماه 1386 بررسی شد که آلژينات‌هاي ايراني از نظر ثبات حجمی و ابعادي با انواع خارجي استاندارد قابل رقابت هستند و این مطالعه نشان داد بهترين روش نگهداري از قالب، ريختن فوري گچ در آن می‌باشد.
لذا روش‌هایی همچون گذاشتن آلژینات در گاز استریل مرطوب و یا نگهداری در یخچال تاثیری بر جلوگیری از تغییر حجم و ابعاد آن ندارد.
چگونه قالب آلژینات را ضد عفونی کنیم؟
شست‌وشو و تکان دادن قالب در زیر جریان آب برای گندزدایی اولیه از بزاق دهان، خون و مواد اضافی
غوطه‌ور کردن قالب گرفته شده به مدت چند ثانیه در محلول هیپوکلریت سدیم (وایتکس) به نسبت یک به ده (یک واحد وایتکس و ده واحد آب)
قرار دادن قالب درون گاز آغشته به محلول فوق در یک بستۀ پلاستیکی مهر و موم شده به مدت 10 دقیقه
نکته مهم: آلژینات یک کربوهیدرات کامل و بسیار آب دوست می باشد و با در معرض قرار گرفتن محلول‌های آبی، احتمال جذب آب و در نتیجه تغییرات ابعادی وجود دارد.
خوشبختانه، بسیاری از انواع آلژینات‌ها می‌توانند بدون نگرانی از تغییرات حجمی و ابعادی به مدت حداقل 10 دقیقه در محلول ضدعفونی غوطه‌ور شوند.
امروزه، انواع آلژینات حاوی مواد ضدعفونی (didecyl-dimetheyl-ammonium chloride) نیز وجود دارند.
مزیت های آلژینات
- قیمت ارزان
- دسترسی ساده
- سهولت در مخلوط کردن
- ثبت دقیق جزئیات
- زمان کارکرد سریع
معایب آلژینات
- پایداری ابعادی ضعیف
- مقاومت پایین در برابر فشار
انتخاب بهترین ماده قالبگیری برای انواع ترمیم‌های غیرمستقیم، ارتودنسی و… بسیار چالش‌برانگیز در حرفه دندانپزشکی هست و بنابراین بایستی با دقتی مضاعف مورد توجه قرار گیرد. لابراتوارهای ساخت مواد دندانی اغلب از درجه‌یک‌ترین مواد اولیه برای ساخت قالب‌های ایمپرشن استفاده نموده و سطح استاندارد بالایی را در عرضه این محصولات اعمال می‌دارند. امروزه با توجه به تنوع بالای این مواد، انتخاب بهترین آن‌ها برای کاربرد مورد نظر به چالشی همه‌گیر برای دندانپزشکان بدل شده است.
قالب گیری دندان یکی از کار های حساس و مهم دندانپزشکی ست که برای این کار از آلژینات استفاده می کنند. برای مشاهده و آشنایی آلژینات ها و همچنین ثبت سفارش می توانید به سایت کارینودنت مراجعه کنید. امیدواریم مطالب بالا برای شما مفید واقع شده باشد و خریدی امن و مطمئن را برای شما آرزومندیم.
