ترميم تاج دندان
در گذشته افراد زیادی را می دیدیم که دندانهای فلزی نقره‌ای یا طلایی داشتند و برای ما سوال بود، چرا؟ پاسخ این سوال ساده است. این افراد به جای ترمیم خرابی دندان نیازمند تاج دندانی، یعنی روکشی کامل از یک دندان داشته اند و نه ترمیم بخشی از دندان. بازسازی تاج دندان با فلزات از گذشته مرسوم بوده است.
در سال های اخیر با پیشرفت علم مواد زیادی جایگزین فلزات رنگی شده و افراد می توانند برای ترمیم و بازسازی تاج دندان خود از آن استفاده کنند. بدون اینکه کوچکترین تغییری در نمای ظاهری دندان های آن ها ایجاد شود.
دندان ها از دو بخش اصلی ریشه و تاج تشکیل شده اند. ریشه که در قسمت داخلی لثه‌ها و تاج که نمای بیرونی دندان و زیر پوشش مینا قرار گرفته است.
تاج دندان می‌تواند در معرض آسیب‌های مختلف مثل پوسیدگی، شکستن یا تغییر رنگ به مرور زمان باشد. در شرایطی که آسیبی به تاج دندان وارد شود دندان پزشک اقدام به ترمیم و بازسازی آن با روش های درمانی و مواد مختلف می کند.
تاج دندان مصنوعی دائمی یا موقت وسیله ای غیرطبیعی است که جایگزین دندان های از دست رفته می شود. شاید برای شما هم پیش آمده که ریشه دندان سالم اما بدنه ظاهری را از دست داده است.
در این شرایط ار روکشی با جنس های مختلف استفاده می شود تا نمای ظاهری دندان از دست رفته برگردد.
در مواردی نیز به دلیل پوسیدگی یا شکستگی یا تغییر رنگ شدید دندان ها زیبایی دندان های فرد را تحت الشعاع قرار می دهد از همین رو دندانپزشک پس از معاینه پیشنهاداتی برای استفاده از روکش یا همان تاج دندان برای مراجعه کننده ارائه می کند.
چه زمانی نیاز به بیلداپ دندان داریم؟
بازسازی و درمان ریشه دندان یکی از مهمترین درمان ها در دندان پزشکی محسوب می شود. چرا که همه دندان پزشکان معتقدند همیشه بهترین دندان، دندان طبیعی است. وقتی دندان آسیب زیادی دیده و ریشه آن درمان شده می توان از روش بیلداپ دندان را احیا کرد.
اما این سوال مهم پیش می آید که بهترین زمان برای بیلداپ چه زمانی است؟
دندان پزشکان معتقدند زمان بیلداپ دندان وقتی است که دندان به دلیل پوسیدگی یا شکستگی در حال از دست دادن نسج است. در این شرایط دندان پزشک اقدام به بازسازی و درمان ریشه دندان می کند. پس از آن دندان پزشک بازسازی تاج دندان را با روش های مختلف پروتزی با روکش یا ترمیم با بیلد آپ را انجام می دهد.
در روش درمان ترمیمی یا همان بیلداپ دندان، مواد ترمیمی روی بخش باقی مانده از دندان که قابلیت نگهداری مواد را دارد قرار می دهد.
دندان چگونه ترمیم می‌شود؟
وقتی درمان ریشه و دندان کامل شد دندان پزشک برای ترمیم دندان از دو روش استفاده می کند:
- ترمیم با پروتز یا روکش:در شرایطی که تاج دندان فرد بر اثر پوسیدگی یا شکستگی به طور کامل یا در حد زیادی از دست رفته باشد دندان پزشک از پروتز یا روکش استفاده می کند تا تاج دندان فرد زیبایی ظاهری را داشته باشد. در این مواقع دندان باقی مانده فرد به حدی است که امکان جایگزینی روکش با مواد نیست.
- ترمیم با بیلداپ:در شرایطی که فرد تنهای بخشی از تاج دندان خود را از دست داده و برای ترمیم دست دندان پزشک برای گذاشتن مواد ترمیمی روی دندان باز باشد از این روش استفاده می کند. در این روش دندان فرد تا حد زیادی سالم است و تنها در بخش های درمان شده تاج که خالی است از مواد مختلف استفاده می شود.
درمان تاج دندان
در شرایطی که میزان پوسیدگی و شکستگی تا حد زیادی مینای دندان را دچار آسیب کرده دندان پزشک به درمان تاج دندان با مواد مختلف می کند. گاهی این روش های ترمیمی با بهره گیری از روکش کامل دندان است و یا ممکن است با استفاده از دیواره‌های باقی مانده دندان از مواد مختلفی برای ترمیم استفاده کند. همه این موارد نیازمند معاینه دندانها توسط دندانپزشک و بررسی شرایط فرد است.
نحوه بازسازی تاج دندان در دندانپزشکی ترمیمی
روش های مختلفی برای بازسازی تاج دندان در دندان پزشکی ترمیمی وجود دارد. بسته به اینکه کدام یک از دندانهای جلویی یا پشتی دچار آسیب شده اند دندان پزشک یکی از روش های زیر را برای بازسازی تاج دندان مورد توجه قرار می دهد. از مهمترین روش ها:
- روکش دندان
- بیلداپ
آیا ترمیم دندان بدون تاج با بیلداپ دندان امکانپذیر است؟
در شرایطی که مینای دندان به دلیل پوسیدگی، ساییدگی یا شکستگی دچار آسیب شده باشد بسته به میزان تخریب دندان پزشک روش درمانی لازم را انتخاب می کند.
در شرایطی که آسیب به مینای دندان کم باشد پس از درمان ریشه ها، برای پرکردن دندان از بیلداپ با مواد مختلف مثل آمالگام کامپوزیت می کند.
اما در شرایطی که مینای دندان ها کاملا از بین رفته و تنها بخش ریشه آن باقی مانده باشد دندان پزشک از پست و کور برای روکش دندان استفاده می کند و نمی توان از بیلداپ استفاده کرد.
ترمیم کردن دندان با کامپوزیت یا روش باندینگ رزین
لب پر شدن دندان ها که زیبایی ظاهری دندان ها را به همراه دارد روشی ساده برای ترمیم دارد. دندان پزشک برای ترمیم این دندان ها اگر در ناحیه جلویی باشد با اسید خراشی سطح دندان را برای قرار دادن ماده رزین کامپوزیت که همرنگ دندان است آماده می کند.
پس از آن مواد مورد نظر را برای باندینگ روی دندان قرار می دهد و با تاباندن نور خاصی این کار را انجام خواهد داد.
نکات مهم در بازسازی تاج دندان
تاج دندان بخش اصلی دندان است که هم نمای ظاهری دندان را به نمایش می گذارد و هم مسئول جویدن و خرد کردن مواد غذایی را عهده دارد است.
در شرایطی که تاج دندان دچار لب پریدگی، شکستگی، پوسیدگی یا آسیب شده باشد دندان پزشک تا حد امکان برای ترمیم و بازسازی آن تلاش می کند.
گزینه هایی که دندان پزشک برای ترمیم و بازسازی تاج دندان با توجه به میزان آسیب به تاج پیش رو دارد، متفاوت است. در نظر داشته باشید که ترمیم و بازسازی تاج دندان چند مرحله دارد:
جلسه اول: آماده سازی، تغییر شکل و تراشیدن دندان برای جایگذاری تاج دندان و قرار دادن تاج دندان موقت تا زمان آماده شدن تاج دائم.
نکته مهمی که باید به آن دقت کنید، اینکه تا زمان آماده سازی تاج دائمی دندان باید از تاج موقت جایگذاری شده روی دندانتان به خوبی مراقبت کنید.
- نخوردن غذاهای چسبنده و جویدنی مثل آدامس و کارامل
- استفاده کمتر از دندان دارای تاج موقت
- استفاده از نخ دندان به سمت بیرون
جلسه دوم: جایگذاری تاج دندان دائمی به جای نمونه موقت آن
تفاوت بازسازی اساسی دندان با ترمیم حفره‌های سطحی و متوسط دندانی چیست؟
یکی از مشکلاتی که برخی افراد پس از درمان ریشه دندان با آن مواجه اند، شکستگی و خردشدگی دندان ترمیم شده است. در شرایطی که پس از درمان ریشه عاج دندان به طور وسیعی از دست رفته باشد، یا به علت عمیق بودن ترمیم و درمان ریشه دیواره عاج دندان ها ضعیف شده باشد ترمیم ساده این دندان ها می تواند در کوتاه مدت با شکست مواجه شود.
در این شرایط دندان پزشک با بازسازی اساسی دندان سعی می کند مانع بروز چنین اتفاقاتی شود. چرا که نادیده گرفتن این روش می تواند از بین رفتن کامل ترمیم و نیز شکستگی کامل بافت دندان را به همراه داشته باشد که در نهایت منجر به کشیدن و از دست رفتن کامل می شود.
از همین رو ترمیم حفره های سطحی و متوسط دندان با مواد برای دندان هایی که دیواره آن ها ضعیف شده توفیقی به همراه ندارد و دندان پزشک باید از روش بیلداپ اساسی استفاده کند.
تفاوت بین روکش دندان و بیلداپ دندان
از مهمترین تفاوت های فاحش بین روکش دندان و بیلداپ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تراش زیاد دندان ها برای قرار دادن روکش در حالی که در بیلداپ دندان علاوه بر حفظ نسج، دیواره های ضعیف شده با مواد ترمیمی محکم و پوشش داده می شود.
- پوسیدگی دندان روکش شده امکان پذیر نیست در حالی که این موضوع در معاینات و عکس های رادیوگرافی از بیلداپ دندان مشخص می شود.
- روکش دندان نیازمند مراجعه مکرر تا ۴ جلسه است در حالی که بیلداپ در یک جلسه انجام می شود.
روکش کردن دندان
به روکش کردن دندان اصطلاحا درمان پروتزی نیز گفته می شود. پس از ترمیم و درمان ریشه دندان ها از طریق عصب کشی در حالی بخش زیادی از تاج دندان از دست رفته، دندان پزشک با قالبگیری از دندان و ارسال آن به لابراتوار روکش مناسب تهیه و به دندان می چسباند.
کاربرد پست در ترمیم تاج دندان
پست و کور در واقع محوری است که روکش دندان روی آن قرار داده می شود. در ترمیم ریشه دندانی که تاج آن تا حد زیادی از دست رفته و امکان ترمیم با بیلداپ نیست، دندان پزشک از پست و کور شرایط را برای قرار گیری تاج دندان که به شکل روکش است استفاده می کند. پست و کور دندان را تقویت می کند تا در برابر فشارهای فک مقاومت بیشتری داشته باشد و روکش دندان آسیب کمتری ببیند.
پست و کور انواع مختلفی دارد از جمله:
- نوع آماده یا پیش ساخته
- نوع قالبگیری شده یا سفارشی
- ماندگاری و دوام بیلداپ‌های دندانی
برای ترمیم و پرکردن دندان های درمان شده عمدتا از دو ماده آمالگام یا کامپوزیت استفاده می شود.
ویژگی های آمالگام
- استحکام بیشتر در برابر فشار
- نیازمند به تراش بعد از قرارگیری روی حفره دندان
- عدم قابلیت باندینگ
- تفاوت رنگ با دندان
ویژگی های کامپوزیت
- خاصیت باندینگ و اتصال به دندان
- بدون نیاز به تراش بعد از قرارگیری روی حفره دندان
- هم رنگ با دندان و حفظ ظاهر و زیبایی دندان
استفاده از پست و کور در بازسازی تاج دندان
خرابی تاج دندان ها مشکلی است که برخی افراد با آن دست به گریبان هستند. در برخی کودکان نیز شاید دیده اید که تاج دندان آن ها دچار پوسیدگی شدید شده و عملا تاج دندانی ندارند. در این موارد دندان پزشک از راه های مختلفی آن را ترمیم و بازسازی می کند.
برای ترمیم و بازسازی تاج دندان دو راه حل وجود دارد:
- کشیدن دندان با ریشه و پرکردن جای خالی دندان از دست رفته با ایمپلنت
- ترمیم و درمان ریشه و استفاده از تاج دندان موقت یا دائمی
- از آنجا که پروسه ترمیم با ایمپلنت دندان پر هزینه، زمان بر و تا حدودی برای بیمار با درد و استرس همراه است از همین رو عمدتا افراد تمایل به بازسازی تاج دندان دارند.
برای بازسازی تاج دندانی که ریشه سالم دارد دندانپزشک پس از درمان ریشه اقدام به قالبگیری حفره داخل ریشه می کند. قالب مربوطه برای ساخت پست و کور که قطعه ای فلزی است به لابراتوار ارسال می شود.
این قطعه با چسب های مخصوصی به ریشه متصل می شود و در نهایت از شکل کنونی دندان که ترکیبی از ریشه و پست و کور است، قالبگیری شده تا روکش مناسب برای بازسازی تاج دندان تهیه شود.
انواع پست‌ها در دندانپزشکی
پست ها در دو نوع فلزی و غیرفلزی وجود دارند.
- پست های فلزی: از جنس تیتانیوم، فلزات ریختگی یا استنلس استیل
- پست های غیرفلزی: سرامیکی از نوع زیرکونیا یا کربن فایبر
مزایا و معایب انواع غیر فلزی نسبت به انواع فلزی آن
استفاده از انواع جنس تاج دندانی همراه با مزایا و معایبی است که در ادامه به آن اشاره می شود.
مزیت انواع غیرفلزی به فلزی:
- همرنگ با دندان های طبیعی است
- جایگزین مناسب برای انواع فلزی که افراد به آن آلرژی دارند
- حفظ زیبایی ظاهر دندان ها
معایب انواع غیرفلزی:
- ضعف در برابر ساییدگی به مرور زمان
- احتمال شکستگی
- دوام کمتر نسبت به انواع فلزی
- نیازمند معاینه دوره‌ای
مواد مورد استفاده برای بازسازی تاج دندان
در بسیاری از موارد که افراد تاج دندان خود را به علل مختلف اعم از پوسیدگی یا شکستگی و… از دست داده باشند، از تاج دندان موقت یا دائمی می توان برای آن ها استفاده کرد.
از مواد مختلفی برای بازسازی تاج دندان استفاده می شود که در ادامه به مهمترین موارد آن اشاره می می شود.
استیل ضد زنگ:
این مواد رنگی نقره ای داشته و کاملا رنگ آن متفاوت با رنگ دندان های خود فرد است. از مواد عمدتا برای دندان های شیری کودکان استفاده می شود. استفاده از این مواد کمک می کند در زمان افتادن دندان شیری فضا برای دندان های دائمی وجود داشته باشد.
مزیت استفاده از تاج دندان استیل ضد زنگ:
- عدم مراجعه مکرر به دندان پزشکی
- مقرون به صرفه
- مناسب برای دندان های فاقد تاج
آلیاژهای فلزی مثل طلا، پلاتین و…:
این فلزات بیشتر برای بزرگسالان استفاده می شود و پایه رنگی متالیک دارند. از این آلیاژها عمدتا در قیمت دندان های آسیا استفاده می شود.
مزایای استفاده از آلیاژهای فلزی پایه:
- مقاومت بالا در برابر ساییدگی یا شکستگی
- عمر طولانی
ترکیب لمینت و فلز:
همرنگی این نوع تاج دندان با دندان های فرد این فرد را به گزینه‌ای قابل تامل تبدیل می کند. از مهمترین ویژگی‌های این جنس تاج دندان:
- شباهت بیشتر به دندان های اصلی
- مناسب برای بریج های طولانی
- استحکام بیشتر تاج دندان
- این نوع تاج دندان اما معایبی همچون ضعیف تر از نوع رزینی در برابر ساییدگی و احتمال شکستگی قسمت لمینتی دارد.
تمام رزین:
مقرون به صرفه بودن از نظر اقتصادی را می‌توان مهمترین ویژگی این نوع دانست. با این وجود تاج دندان تمام رزینی کاملا مستعد شکستگی و نیز فرسودگی طی زمان است. از همین رو برای انتخاب حتما با دندان پزشک باید مشورت شود.
کامپوزیت یا لمینت:
این جنس خاصیت همرنگ بودن با دندان ها را دارد. همچنین به علت آلرژی به فلزات، جایگزین مناسبی برای سایر انواع موارد تاج دندانی است. از این جنس برای دندان های جلویی استفاده می‌شود. برای دندانهای پشتی نیز قابلیت استفاده دارد.
نقش لمینت در بازسازی تاج دندان
تاج دندان نمای ظاهری دندان را دارد که دندان پزشکان در شرایطی که ریشه دندان ها ترمیم می شود اما مینای دندان ها در حجم زیادی آسیب دیده استفاده می کنند. در واقع تاج دندان اقدامی زیبایی است برای حفظ شکل دندانها.
تاج دندان جایگزین از جنس های مختلف استیل ضد زنگ، انواع فلزات مثل طلا یا پلاتین، ترکیب لمینت و فلز، رزین، کامپوزیت یا لمینت است.
از آنجا که طی سال های اخیر استفاده از لمینت با استقبال بیشتری مواجه است باید بدانید که لمینت تنها قابلیت پوشش سطح جلویی دندان را دارد معمولا از آن برای ترمیم در موارد زیر استفاده می‌شود:
- ترمیم دندان هایی که تغییر رنگ داده
- ترمیم شکستگی یا خرد شدن دندان
- ترمیم دندان های پوسیده
- ترمیم دندان های دفرمه و کج
سوالات متداول
آیا برای بازسازی دندانهای شکسته یا با پوسیدگی زیاد می توان از لمینت استفاده کرد؟
در این باره دندان پزشک شما بعد از معاینه می تواند نظر قطعی بدهد. اما در موارد بسیاری در صورتی که فرد تاج دندان خود را به علت شکستگی یا پوسیدگی زیاد از دست داده باشد، می توان از کمینت برای حفظ نمای تاج دندان استفاده کرد.
بهترین جنس برای تاج دندان چیست؟
بازسازی تاج دندان بستگی به میزان خرابی تاج دندان، هزینه ای که مدنظر دارید و نوع نگهداری شما از دندان ها دارد. با این وجود عمدتا افراد کامپوزیت و لمینت را به دلیل شباهت به دندان های اصلی انتخاب می کنند.
آیا می توان از پست و کور برای دندانی که در گذشته ریشه آن عصب کشی شده و ترمیم آن ریخته استفاده کرد؟
ریشه های دندانی که در گذشته عصب کشی شده و ترمیم آن از بین رفته، قابلیت پست و کور ندارند و تنها راه پیش رو استفاده از ایمپلنت برای حفظ زیبایی تاج دندان است.
آیا ترمیم و بازسازی تاج دندان در یک جلسه امکان پذیر است؟
در شرایطی که خرابی عاج دندان شما زیاد نباشد دندان پزشک می تواند با استفاد از بیلداپ در یک جلسه آن را ترمیم و بازسازی کند. اما در شرایطی که میزان تخریب دندان زیاد باشد ممکن است مراحل درمان چند جلسه به طول بینجامد.
