روکش دندان چیست؟ (کراون دندان چیست)
کراون دندان یکی از انواع خدمات دندانپزشکی محبوب است. دندان‌ها همیشه در معرض آسیب هستند.
پوسیدگی، شکستگی یا افزایش سن همگی از جمله عواملی هستند که باعث آسیب‌دیدن دندان‌ها میشوند.
برای دندان‌هایی که دیگر قابل ترمیم نیستند یا میزان پوسیدگی دندان به‌حدی است که قابل پرکردن نباشد، باید از کراون دندان استفاده شود.
این روکش‌ها که قاب دندان، کراون یا دنتال کپ (dental cap) هم نامیده میشوند عملا نوعی پروتز دندانی هستند که جایگزین تاج صدمه‌دیده دندان میشوند و مثل کلاهک کل دندان را پوشانده و زیبایی ظاهری و استحکام دندان‌های خراب را بازمی‌گرداند.
روکش دندان به انگلیسی چه گفته می شود؟
روکش دندان یا dental crown در زبان انگلیسی ممکن است با نام dental cap هم شناخته شود.
زیرکونیا چه جنسی دارد؟ آیا روکش زیرکونیا برای اصلاح طرح لبخند گزینه مناسبی است؟ عمر روکش دندان زیرکونیا چثدر است؟ فرق روکش زیرکونیا با سرامیک در چیست؟
روکش زیر کونیا چیست؟
روکش زیرکونیا یک روکش تمام سرامیکی برای دندان است که به کمک فریم‌های زیرکونیومی تقویت میشود و از نظر ساختاری شبیه به روکشهای پی اف ام است. تفاوت این روکش با دیگر روکش‌ها این است که در این نوع از روکش به جای استفاده از فلز در مرکز روکش از زیرکونیوم که دارای رنگ سفیدی است و دارای استحکام بسیار بالایی است استفاده میشود.
اغلب از این روکش برای دندان‌های جلویی استفاده میشود. زیرکونیا یک فلز بسیار سخت است که دارای رنگ روشنی است و از لحاظ شیمیایی یک ماده خنثی است که ممکن است گاهی در وسایل الکتریکی نیز استفاده شود. با پیشرفت علم مواد سرامیکی ساخته شده است که در برابر شکست مقاوم است و این پیشرفت در عرصه دندانپزشکی نیز راه یافته است.
روکش زیرکونیا دارای استحکام و دوام بسیار بالایی است که به همین علت از آن برای دندان نیز استفاده میشود. این روکش زیست سازگاری بسیار بالایی با بافت بدن انسان دارد و باعث تحریک بدن انسان جهت واکنش‌های آلرژیک و غیر طبیعی نمیشود. البته از این نوع ماده نیز برای درمان‌های دیگر همچون پروتز زانو نیز بسیار استفاده میشود.
ظاهر روکش زیرکونیا شباهت بسیار زیادی به دندان طبیعی فرد دارد و به راحتی رنگ آن را میتوان تغییر داد و رنگی مشابه دندان طبیعی فرد بدست آورد. البته این روکش دارای مقاومت رنگ بسیار خوبی است که یکی از دلایل پر طرفدار شدن آن همین مقاومت رنگ است. از این نوع روکش برای دندان‌های عقب نیز استفاده میشود. یکی دیگر از مزایای بسیار چشم‌گیر این نوع روکش مقاومت بسیار بالایی است که در برابر سایش دارد و به همین علت میتواند برای تمامی دندان‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.
انواع روکش زیرکونیا
روکش دندان درواقع یک ساختار بسیار نازک، کلاه مانند و تو خالی است که باید روی سطح دندان طبیعی بیمار قرار گیرد. به صورتی که دندان بیمار را به صورت کامل بپوشاند.
در واقع روکش یک جایگزین بسیار کاربردی برای دندان‌هایی است به دلایلی مختلفی چون پوسیدگی دندان، ضربه شدید یا بیماری از بین رفته‌اند. از روکش میتوان جهت اصلاح و بهبود شکل دندان‌های ردیف جلو استفاده نمود.
روکش زیرکونیا دارای دو نوع است : زیرکونیا جامد و زیرکونیا خیلی شفاف
هر دو نوع زیرکونیا توسط طراحی به وسیله کامپیوتر و ساخت به وسیله کامپیوتر انجام میشود و همین باعث ظرافت و زیبایی در ساخت آن میشود.
- زیرکونیا جامد:
زیرکونیای جامد نسبت به زیرکونیای شفاف قطعا سخت‌تر است. مقاومت و سختی بالای این نوع زیرکونیا در مقابل نیروی جویدن و نیروهای قوی‌تر مقاومت بالاتری دارد. این نوع از زیرکونیا به دلیل پشتیبانی بالایی که دارد برای دندان‌های ضعیف و تحت درمان با کانال ریشه بسیار مناسب و مورد استفاده قرار میگیرد. زیرکونیای جامد مات است و به همیت علت اغلب برای دندان‌های خلفی و عقب استفاده میشود. - زیرکونیا خیلی شفاف:
این نوع زیرکونیا بسیار شبیه به دندان طبیعی فرد است و زیبایی بسیار بالایی دارد. اغلب از این نوع زیرکونیا برای دندان قدامل و جلو استفاده میشود. استحکام این نوع زیرکونیا از پی اف ام بیشتر است و ظاهر بسیار زیبایی دارد. البته اگر نیاز باشد تراز دندان‌های شما توسط ارتودنسی انجام شود طبیعی است که پزشک زیرکونیای شفاف را به شما توصیه نکند.
مزایای روکش زیرکونیا
زیرکونیوم در حال حاضر در مرحله تبدیل شدن به مواد اصلی برای تهیه تاج دندان است. در مقایسه با انواع روکشهای دندانی دیگر دارای مزایای بسیار زیادی نیز هست که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم.
ظاهر بسیار مناسب و پرطرفدار، به صورت طبیعی زیرکونیا دارای رنگ سفید است که میتواند با توجه به رنگ طبیعی دندان‌های دیگر شما تغییررنگ بدهد. زیرکونیا ظاهری بسیار شفاف دارد و میتواند با ظاهر طبیعی دندان شما برابری و رقابت کند.
زیرکونیا هیچگونه لایه فلزی در لثه ندارد. در سال‌های گذشته پرسلن محبوبیت بسیار بالایی داشت اما به دلیل وجود یک لایه فلزی بالای تاج که قابل مشاهده نیز بود کم کم محبوبیت خود را کمرنگ کرده و زیرکونیا با رفع این مشکل جای آن را گرفت. روکشهای PFM دارای یک سیاهی در لبه تاج است که در روکش زیرکونیا این مشکل حل شده است.
قابیت انعطاف پذیری بسیار بالایی دارد و میتوانید به زیرکونیا هر شکل و رنگی که میخواهید با دندان‌های شما مطابقت داشته باشد بدهید.
در هر نقطعه‌ای از دهان که بخواهید زیرکونیا استفاده کنید به دلیل استحکام بسیار بالا و قابلیت ضد سایش بودن آن قابل استفاده است.
افرادی که آلرژی خاصی به فلز دارند میتوانند استفاده از این روش را جایگزین آن کند. زیرا تا به امروز هیچ حساسیتی نسبت به زیرکونیا گزارش نشده است.
روکش زیر کونیا فوق العاده سخت است و تاجی که با آن ساخته میشود بسیار قوی بوده و در مقابل شکستگی و سایش مقاومت بسیار بالایی دارد. در صورتی که از آن به خوبی مراقبت کنید میتوانید برای همیشه آن را در دهان خود حفظ کنید. جالب است بدانید روکش زیرکونیا حداقل ۵ برابر قوی و متسحکم‌تر از روکش پرسلن که آغشته به فلز است (PFM) میباشد. این روکش میتواند به خوبی نیروی ناشی از گاز گرفتن یا جویدن مواد غذایی را حفظ کند.
روکش زیرکونیا دارای استحکام خمش بسیار بالایی است. مقاومت خمشی زیرکونیا ۱۲۰۰ مگا پیکسل است. استحکام خمشی در واقع نیرویی است که تاج دندان میتواند آن را تحمل کند.
زیرکونیا به راحتی و خوبی میتواند با دندان شما پیوند بخورد. این روکش به خوبی به دندان بیمار میچسبد و یکی از فاحش‌ترین تفاوت‌هایش با روکش فلزی PFM این است که فلز با دندان ب خوبی پیوند نمیخورد اما زیر کونیا تاج را کاملا مستحکم در مکان خود ثابت نگه می دارد.
در روکشهای زیرکونیا نیاز به برش دندانی کمتری نسبت به دیگر تاج‌های دندانی نیاز است.
زیرکونیا قابلیت زیست سازگاری بسیار بالایی دارد و به راحتی میتواند با بافت‌ها دهان ارتباط برقرار کند و پس از اتمام دوران درمان عملکرد بسیار خوبی ارائه دهد. اما عمر روکش زیرزکونیا مانند روکش معمولی است که اگر با مراقبت ماندگاری آن را بالا ببرید میتوانید از عملکرد بسیار قوی آن لذت ببرید.
برخی از افراد هستند که به دلیل داشتن خواص ترجیح میدهند از روکش طلا استفاده کنند اما بسیاری از جوان‌ها نیز تمایل ندارند که دندان آن را فلزی باشد و رنگ طبیعی دندان برایشان خیلی اهمیت دارد. در این صورت بهترین گزینه برای روکش دندان زیرکونیا است زیرا عاری از هرگونه مواد فلزی است.
زیرکونیا مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی دارد و میتوانید با استفاده از آن غذاهای مختلف و نوشیدنی‌های متفاوتی را میل کنید زیرا این روکش اصلا دچار خوردگی نمیشود و همین باعث افزایش ماندگاری و طول عمر این روکش است. اما در روکشهای دیگر گاهی با نوشیدن و یا میل کردن غذا میتواند دچار سایش شد.
مهم‌ترین ویژگی که روکش زیرکونیا دارد جلوه زیبایی شناختی آن است که میتوان از آن به عنوان تنها مزیت بسیار مهم این نوع روکش یاد کرد. زیرا اگر از این نوع روکش برای تاج دندان‌های جلویی استفاده شود این امر بسیار مهم است که کاملا شبیه به دندان طبیعی فرد باشد و از نظر زیبایی دچار تفاوتی نباشد.
بهترین نوع روکش دندان
برای انتخاب بهترین نوع کراون دندان باید مزایا و معایب انواع مختلف کراون را بدانید و سپس بسته به کاربرد، بهترین نوع کراون دندان را انتخاب کنید.
اگر بهترین از نظر کاربرد و استحکام باشد، روکشهای فلزی به‌ویژه طلا بهترین نوع کراون دندان هستند که البته به‌خاطر رنگ و قیمت بالا چندان رایج نیستند.
روکشهای رزینی هم از نظر ظاهری خوب هستند اما شکنندگی بالایی دارند.
باتوجه‌به تمام مزایا و معایب انواع تاج‌های دندانی و درنظر گرفتن فاکتورهای هزینه، زیبایی، و استحکام، بهترین نوع کراون دندان، کراون فلز – سرامیکی و تمام سرامیکی است.
ارزان ترین نوع روکش دندان
ارزان‌ترین نوع کراون دندان مدل سرامیکی-فلزی است که بسته به جنس آلیاژ مصرفی، رنج قیمتی متفاوتی دارد و معمولا به‌صرفه‌تر است.
کاربردهای کراون دندان
کراون دندان برای روکش کردن دندان بزرگسالان و کودکان با اهداف زیر کاربرد دارد:
محافظت از دندان پوسیده برای جلوگیری از شکستگی یا ترک‌خوردگی
پوشاندن دندان‌هایی با پرکردگی بزرگ
روکش دندان عصب‌کشی شده.
پوشاندن دندان‌های بدفرم یا دندان‌هایی که تغییر رنگ زیاد دارند.
ترمیم دندان فرسوده یا شکسته
نگه‌داشتن بریج دندان (روکش دندان متصل به هم)
پوشاندن ایمپلنت دندان و انواع روکش ایمپلنت
اصلاح طرح لبخند
قاب دندان شیری کودک و محافظت از دندان‌های در معرض پوسیدگی
چه کسانی باید از روکش دندان استفاده کنند؟
کراون دندان برای محافظت از دندان در افراد با شرایط زیر توصیه میشود، البته در وهله اول این تشخیص دندانپزشک است که شما گزینه مناسبی برای بهره‌مندی از این خدمات دندانپزشکی هستید یا خیر:
برای افرادی که به دنبال زیبایی لبخند و دندان‌ها هستند.
برای پرکردن جای دندان خالی که قصد دارید با ایمپلنت دندان پر کنید.
برای بازگرداندن زیبایی و کارکرد دندان‌هایی که پوسیدگی وسیع دارند.
افرادی که دندان شکسته یا ترک‌خورده دارند.
برای محافظت از دندان‌هایی با پرشدگی زیاد.
ماندگاری و عمر روکش دندان چقدر است؟
ماندگاری کراون دندان حدودا بین ۱۰ تا ۱۵ سال است؛ البته منوط به اینکه دستورات مراقبتی دندانپزشک را کاملا رعایت کنید و بهداشت دهان و دندان فراموش نشود.
درصورتی‌که دستورات مراقبتی درست رعایت شوند، ماندگاری و عمر کراون دندان بالاتر هم می‌رود
مزایای روکش دندان چیست؟
کراون‌های دندانی از نوع پرسلین و کامپوزیت یکی از گزینه‌های محبوب خدمات دندانپزشکی هستند که مزایای بی‌شماری دارند:
دندان‌های سفید و شفاف مشابه دندان‌های اصلی و ظاهری طبیعی
مقاومت کراون دندان نسبت به لک از مزایای مهم کراون دندانی است که هرگونه لکی به‌راحتی از روی روکش پرسلن پاک میشود.
ماندگاری و طول عمر بالای کراون دندان مزیت مهمی است که باعث شده در مقابل ضربات و ساییدگی تا سال‌ها دوام بیاورد.
ترمیم مشکلات جزئی دندان‌ها و رفع عیوب سطحی
بعد نصب نتیجه روکش دندان بلافاصله قابل مشاهده است.
کراون دندان جایگزین مناسبی برای مینای دندان آسیب دیده هستند که از ساییدگی مینای دندان جلوگیری میکند.
معایب روکش دندان چیست؟
درست است که تاج دندان از گزینه‌های محبوب خدمات دندانپزشکی است که برای رفع ایرادات سطحی استفاده میشود اما معایبی هم دارد که عبارتند از:
گاهی بعد از مدتی روکش‌ها آسیب دیده و باید ترمیم یا تعویض شوند.
غیرقابل برگشت هستند. یعنی برای نصب باید یک لایه مینای دندان برداشته شود؛ به‌همین دلیل دیگر نمی‌توانید بعد از تراشیدن مینای دندان و نصب روکش دندان، آن را بردارید.
احتمال حساسیت دندانی وجود دارد.
روکش PFM چیست؟
روکش پی اف ام به روکشی گفته میشود که برای تولید آن سرامیک را به فلز جوش میدهند. ساختار اصلی و ریشه‌ای این روکش از فلز است که باعث میشود از استحکام خوبی برخوردار باشد. به دلیل مواد به‌کار رفته در آن، این روکش وقتی در دندان فرد بیمار قرار میگیرد، زیبایی خاصی به دهان و دندان او میدهد.
در گذشته بیشتر از پروتز ثابت دندان PFM استفاده می‌کردند اما با ایجاد روکش زیرکونیا، استفاده از روکش PFM کمتر شده است. جنس لایه درونی این روکش فلز است که دور تا دور دندان‌ها را می‌پوشاند. البته باید بدانید بخشی که قابل دیدن است، از جنس چینی با دوام ساخته شده است.
روکشهای پی اف ام روکش‌هایی هستند که از ترکیب فلز و چینی تشکیل شده‌اند و امروزه در مطب‌های دندانپزشکی زیبایی بسیار استفاده میشوند. در استفاده از این روکش دور تا دور دندان شما را بخش فلزی پوشش میدهد و پرسلن یا چینی روی آن ترکیبی از زیبایی و استحکام را فراهم میکند. این روکش استحکام برابری نسبت به روکش‌هایی دارد که برخی تمام سرامیک هستند و طبیعتا روکش فلزی ممکن است عمر و ماندگاری بیشتری نیز داشته باشد.
اما در بخش‌هایی از دندان که گلیز روکش از بین رفته باشد دندان مقابل دچار سایش میشود. ممکن است این روکش‌ها دچار لب پریدگی یا ترک شوند که اگر جزئی باشد با استفاده از کامپوزیت دندان میتوان آن را ترمیم کرد در غیر اینصورت تعویض روکش دندان در انتظار شماست.
برخی مواقع به دلیل تحلیل لثه، لبه فلزی روکش مخصوصا در دندان‌های جلویی مشاهده می شود و این اتفاق جلوه زیبایی نخواهد داشت. به همین علت بهتر است اگر از این نوع روکش استفاده میشود در دندان‌های جلویی نباشد.
سایر ویژگی‌های روکش PFM
- جنس چینی لایه قابل رؤیت آن به دلیل شفافیت زیاد، شباهت زیادی به رنگ‌دندان دارد. به همین دلیل از جنس چینی برای ساخت جنس رویی این روکش استفاده می‌کنند.
- روکش پی اف ام در برابر روکشهای تمام سرامیکی از استحکام بیشتری برخوردار است.
- باید بدانید که در مقابل روکشهای سرامیک و فلزی، روکش پی اف ام عمر کمتری دارد.
- اگر بعد از گذاشتن این روکش تحلیل لثه رخ دهد، قسمت فلزی دور آن پیدا میشود و این روکش زیبایی خود را از دست میدهد.
تفاوت PFM با زیرکونیا
- مقایسه میزان راحتی
میزان راحتی یک روکش برای هرکسی که قصد گذاشتن آن را دارد، مهم است. اگر میخواهید از روکش زیرکونیا استفاده کنید باید بدانید که این پروتز ثابت دندان به‌دلیل غیر فلز و اکسید بودن با عدم انتقال نوسانات دمایی، دندان‌های طبیعی شما را اذیت نمی‌کند. کسانی‌که نسبت به فلز آلرژی دارند، میتوانند از این روکش استفاده کنند و اذیت نشوند.
در مورد روکش پی اف ام باید بدانید که در درون این روکش فلز قرار دارد. به همین دلیل اگر مواد غذایی یا نوشیدنی‌های سرد و گرم مصرف کنید، اذیت خواهید شد و این تفاوت دمایی را احساس خواهید کرد. از این رو روکش پی اف ام راحتی کمتری نسبت به روکش زیرکونیا دارد. - میزان مقاومت
یکی از قوی‌ترین و قدرتمندترین فلزهایی که در صنعت دندانسازی آن را مورد استفاده قرار میدهند، زیرکونیای خالص است. به همین دلیل دندانپزشکان تأکید می‌کنند که اگر افراد دچار دندان قروچه هستند و با مشکلات ناشی از ساییدگی دندان دست و پنجه نرم می‌کنند، این روکش بهترین انتخاب است. قدرت این روکش آن‌قدر هست که از آن برای بریج دندان‌های پشتی نیز استفاده می‌کنند.
زیرکونیای شفاف از زیرکونیای خالص کمی ضعیف‌تر است، اما باید بدانید که حتی نوع شفاف آن در مقابل پروتز ثابت دندان پی اف ام مقاومت بیشتری دارد. روکش زیرکونیا میتواند در مقابل ضربه و شکست مقاومت خوبی از خود نشان دهد و سال‌های زیاد به‌عنوان یک روکش مقاوم مورد استفاده قرار بگیرد. در این روکش اگر گیلز نشده باشد، امکان سایش دندان‌های مقابل وجود دارد.
میزان مقاومت پروتز ثابت دندان پی اف ام در مقابل زیرکونیا بسیار پایین‌تر است. جنس رویی روکش پی اف ام چینی است. همین موضوع باعث میشود که احتمال ترک برداشتن لایه رویی آن به وجود آید. البته ترک‌های کوچک قابل برطرف شدن هستند، اما اگر ترک زیاد باشد، باید آن را تعویض کرد. اگر گیلز روکش از بین برود، احتمال ساییده شدن دندان‌های مقابل به وجود می‌آید.
