کف بندی دندان چیست؟
زمانی که پوسیدگی روی تاج دندان قرار داشته باشد، شما درد زیادی احساس نخواهید کرد و شاید اصلا متوجه ایجاد پوسیدگی روی دندان نشوید
اما زمانی که پوسیدگی و آسیب به بخش‌های عمیق دندان برسد، دردهای شدیدی ایجاد خواهد شد.
در این حالت شما به مواد غذایی و نوشیدنی‌های داغ و سرد نیز واکنش نشان خواهید داد.
در این زمان با مراجعه به دندان پزشک برای عصب کشی یا درمان ریشه ابتدا باید ریشه دندان را خارج میکند، سپس از فرآیند کف بندی استفاده میکند.
در مواردی پیش می آید که وضعیت خرابی دندان به اندازه ای است که دیگر امکان پر کردن دندان به شکل معمول امکان پذیر نیست و همچنین بخاطر عمق زیاد خرابی حساسیت به گرما و سرما در عصب و لثه وجود دارد، برای همین باید از روشی برای از بین بردن این حساسیت استفاده کرد که عمق دندان را در مقابل سرما و گرما محافظت کند.
کف بندی دندان دقیقا همان چیزی است که این عمل را انجام می دهد و خیال فرد را از دردهای بعدی راحت می کند.
کف بندی دندان که به نام بیس و لاینر هم معروف است، یک متد جدید در علم دندانپزشکی است و داشتن اطلاعات کافی در مورد آن مطمئنا برای خیلی ها کمک کننده خواهد بود.
استفاده از موادی عایق مانند برای زیر دندان که مانع حساسیت به سرما و گرما در دندان می شود را کف بندی دندان می گویند.
این مواد ترمیمی که مهمترین ویژگی آنها عایق بودن است معمولا در زمانی استفاده می شود که پوسیدگی بسیار زیاد و عمق حفره ایجاد شده به نزدیک عصب رسیده باشد.
در چنین شرایطی اگر شما نخواهید از مواد ترمیمی استفاده کنید، مطمئنا بعد از انجام درمان دندان، با حساسیت ها و درد هایی روبرو خواهید شد که از عمق دندان ایجاد می شود.
روال کار به این صورت است که دندان پزشک قبل از اینکه با مواد ترمیمی از قبیل آمالگام یا کامپوزیت درون حفره ایجاد شده را پر کند، در کف حفره و سطح پایینی خرابی دندان، مواد کف بندی را قرار می دهد.
این مواد شامل لاینر، بیس و وارنیش می شود.
در نهایت می توان گفت که فرآیند کف بندی دندان یا همان بیس و لاینر، یک لایه محافظتی برای دندان است که در مقابل عواملی مانند نیرو، گرما و سرما از دندان محافظت می کند.
یکی از بهترین فرآیندهای دندانپزشکی، کف بندی دندان است. معمولاً در زمان پوسیدگی شدید دندان‌ها، دندانپزشک از فرآیند کف بندی استفاده میکند.
در ادامه این مطلب قصد داریم بیشتر با روش کف بندی دندان و کاربرد آن آشنا شویم.
بنابراین تا پایان این مطلب ما را همراهی کنید.
کف بندی دندان چیست؟
کف بندی دندان معمولاً برای جلوگیری از بروز حساسیت به سرما و گرما بعد از فرآیند ترمیم یا پرکردن دندان، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پوسیدگی شدید دندان‌ها باعث ایجاد حفره در کانال دندان میشود و سعی بر این است تا حفره را با استفاده از مواد پرکننده مثل کامپوزیت پر کنند.
ولی مشکل اینجاست که حتی بعد از پرکردن دندان، باز هم احتمال حساسیت و واکنش دندان‌ها نسبت به سرما و گرما وجود دارد.
بنابراین قبل از اینکه داخل کانال دندان با استفاده از مواد پرکننده پر شود ، از یک ماده عایق نسبت به سرما استفاده میکند.
کف بندی دندان یعنی کف کانال دندان را با استفاده از این ماده عایق پوشش می‌دهد. اگرچه فرآیند کف بندی دندان بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما نیاز به دقت بالایی دارد و این کار را نیاز به تجربه و مهارت کافی دارد زیرا ماده عایق، دقیقاً در قسمت بالایی ریشه دندان و در قسمت پایینی کانال دندان قرار می‌گیرد.
یکی از نکات مهم که هنگام کف بندی دندان باید به آن توجه کرد، مقدار ماده عایق است. دقت شود که نباید حجم زیادی از این ماده را برای پوشش دادن کف کانال دندان مورد استفاده قرار گیرد. این موضوع باعث میشود فضایی برای قرار گرفتن ماده پرکننده وجود نداشته باشد و ضخامت ماده پرکننده کانال دندان کم شود. در نتیجه استحکام و طول عمر ماده پرکننده کاهش پیدا کرده و خیلی زود می‌شکند.
اصطلاح کف بندی در دندانپزشکی
علّت استفاده از اصطلاح کف بندی دندان آن است که در عمل آماده سازی حفره‌ی دندان برای ترمیم از بیس و لاینر برای مهر و موم شدن حاشیه‌ی حفره استفاده میشود.
این کار از ریزنشت و ورود باکتری‌ها و مایعات دهانی به فضای درونی حفره‌ی دندان جلوگیری میکند و همچنین، به عنوان عایق حرارتی عمل میکند.
بنابراین، با توجّه به مجموعه‌ی آنچه که طیّ این عمل روی دندان صورت می‌گیرد به آن در اصطلاح کف بندی دندان می‌گویند.
اهمیّت کف بندی دندان
پوسیدگی دندان یک مشکل رایج دندانی است که توسط باکتری‌هایی که اسید تولید می‌کنند ایجاد و به تخریب ساختار دندان منجر میشود.
در صورت عدم درمان، پوسیدگی می‌تواند به سمت قسمت‌های عمیق‌تر دندان پیشرفت کند، به پالپ برسد و باعث درد یا عفونت شدید شود.
بنابراین، برداشتن قسمت پوسیده‌ی دندان و جایگزینی آن با ترمیم مناسب دندان بسیار مهم است. اهداف کف بندی دندان عبارت‌اند از:
حذف پوسیدگی: هدف اوّلیه از کف بندی دندان از بین بردن تمام علائم پوسیدگی از ساختار دندان است.
این کار تضمین میکند که ترمیم پایه‌ای پایدار خواهد داشت و خطر پوسیدگی بیشتر را کاهش می‌دهد.
حفظ ساختار دندان سالم: در طول فرآیند کف بندی دندان، دندانپزشک قصد دارد تنها قسمت بیمار یا آسیب دیده‌ی دندان را بردارد و در عین حال ساختار دندان سالم را تا حدّ امکان حفظ کند.
چنین عملی به حفظ استحکام و طول عمر دندان کمک میکند.
محافظت از پالپ: کف بندی دندان به عنوان مانع و حفاظی بین مواد ترمیمی و پالپ دندان عمل میکند.
بیس و لاینر به محافظت از پالپ دندان در برابر تغییرات حرارتی، تحریکات شیمیایی و تهاجم میکروبی که می‌تواند منجر به پالپیت یا آسیب غیرقابل برگشت پالپ شود، کمک میکند.
ایجاد محیطی برای ترمیم ایده‌آل: کف بندی دندان فضایی پایدار و تمیز برای قرار دادن ترمیم دندان فراهم میکند و به ترمیم اجازه می‌دهد تا در برابر نیروهای عملکردی در هنگام جویدن و گاز گرفتن مقاومت و به توزیع یکنواخت نیروهای اکلوزال در ترمیم کمک کند.
به این ترتیب موجب دوام و پایداری طولانی مدّت ترمیم میشود.
انواع مواد ترمیم دندان
مواد استفاده شده برای عایق و ترمیم دندان در دسته بندی های گوناگونی قرار می گیرند که دارای ویژگی متفاوتی هستند و در دو رده اصلی همرنگ و غیر همرنگ می باشند.
ترمیم دندان با مواد همرنگ مانند کامپوزیت و گلاس آیونومرها
ترمیم دندان با مواد غیر همرنگ مانند آمالگام
از نظر ظاهر، مواد کامپوزیت زیباتر هستند و دارای چند دسته بندی رنگ در کلاس A و B می باشند.
با این حال امکان اجرای کامپوزیت توسط هر دندانپزشکی وجود ندارد و نیاز به تبحر و تخصص بالایی می باشد.
برای اتصال کامپوزیت ها از چسب استفاده می شود.
از نظر استحکام نیز، این عقیده وجود داشت که آمالگام از کامپوزیت مستحکم تر است.
اما به همین راحتی نمی توان در مورد استحکام نظر داد چرا که برای برخی دندان ها کامپوزیت نسبت به آمالگام بهتر جواب می دهد و نتیجه مستحکم تری را فراهم می کند.
از طرفی اگر فردی دارای تعداد زیادی دندان خراب و پوسیده است و بهداشت دهانی او مشکل دارد بهتر است از آمالگام استفاده کند.
کاربرد کف بندی یا بیس و لاینر
برای کف بندی دندان از دو ماده اصلی استفاده میشود. ماده اول بیس و ماده دوم لاینر نام دارد. هر دو ماده برای عایق بندی کف کانال دندان، نسبت به سرما و گرما مورد استفاده قرار می‌گیرند. ولی در ویژگی‌های ساختاری با یکدیگر متفاوت هستند و همین موضوع باعث میشود کاربرد این دو ماده نیز با یکدیگر فرق داشته باشد.
ابتدا مقداری از این مواد را در کف کانال دندان قرار می گیرد . سپس از مواد ترمیمی و پر کننده مثل آمالگام یا کامپوزیت استفاده میکند. در ادامه کاربرد هر یک از مواد کف بندی دندان یعنی بیس و لاینر را برای شما بیان می‌کنیم.
- لاینر
لاینر به عنوان اولین لایه روی کف دندان استفاده می شود به این صورت که به وسیله یک قلم فلزی بعد از ترکیب، سریعا در سطح کف دندان قرار داده می شود. دندانپزشکی که از لاینر استفاده می کند باید به این نکته توجه داشته باشد که لاینرها در همان چند ثانیه اول سفت می شوند.
لاینر نوعی ماده عایق است که با ضخامت بسیار کم در کف کانال دندان قرار می‌گیرد. این ماده از هیدروکسید کلسیم ساخته شده است. لاینر مقاومت بسیار زیادی در برابر مواد پرکننده دندان و تغییرات دمایی دارد و مانع از ورود بزاق یا مواد غذایی خارجی به ریشه دندان، میشود. این ماده با سه نوع ضخامت مختلف در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. - لاینرهای محلول با ضخامتی در حدود ۲ تا ۵ میکرون
- لاینرهای پسوس انسیون با ضخامت ۲۰ تا ۲۵ میکرون
- لاینرهای سمنت (Cement Liners) با ضخامت ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ میکرون
ماده لاینر فقط می‌تواند به عنوان عایق استفاده شود و به هیچ وجه نباید به عنوان پرکننده دندان از آن استفاده کرد. دلیل این موضوع این است که لاینر بسیار نازک است و قدرت و استحکام کمی دارد. نکتۀ مهم هنگام استفاده از لاینر، سرعت عمل بالاست.خاصیت لاینر به گونه‌ای است که به سرعت خشک و محکم میشود. به همین دلیل دندانپزشک باید خیلی سریع اما دقیق، این ماده را با استفاده از یک قلم روی کف کانال دندان قرار دهد. - بیس
بعد از لاینر یا همان دایکال از ماده دومی استفاده می شود که بیس نام دارد . این ماده نسبت به لاینر ضخامت بیشتری دارد. به همین دلیل روی لاینر قرار می‌گیرد. نکتۀ مهم اینجاست که دندانپزشک می‌تواند به دو شکل متفاوت از بیس استفاده کند. با توجه به اینکه بیس به شکل مایع و پودری وجود دارد، دندانپزشک قادر است هر دو شکل این ماده را با یکدیگر مخلوط کند و سپس روی لاینر در کف دندان قرار دهد.لایه عایق اول یا همان لاینر با ضخامت بسیار کم در کف کانال دندان قرار می‌گیرد. ولی لایه دوم یا بیس با ضخامت بیشتر از لاینر، در کانال دندان قرار خواهد گرفت. مقاومت و استحکام این ماده نسبت به لاینر بیشتر است. به همین دلیل قدرت بالاتری در برابر پوسیدگی دارد. ضخامتی که از بیس استفاده می شود باید بیشتر از لاینر و حدقل یک میلی متر باشد.زمانی که بیس در محل خود قرار بگیرد و به طور کامل سخت شود توانایی تحمل نیروی وارده از سمت مواد ترمیمی را خواهد داشت. در واقع بیس به حالت ضربه گیر و شک گیر عمل می کند و نیروها را کنترل می کند. از طرفی این دیدگاه وجود دارد که بیس باعث محافظت پالپ در شرایط حرارتی و ضربه ای می شود.
انواع بیس دندانپزشکی
بیس به شکل‌های مختلفی وارد بازار میشود. دندانپزشکان بر حسب فعالیت و عملکرد خود می‌توانند از یکی از انواع بیس که در بازار وجود دارد استفاده کنند. در ادامه انواع این ماده را برای شما معرفی می‌کنیم.
- پلی کربوکسیلات
یکی از بهترین مواد برای کف بندی دندان، پلی کربوکسیلات است. مزیت این ماده این است که باعث برز حساسیت و واکنش ریشه دندان نمی‌شود و کاملا با پالپ دندان سازگاری دارد. از پلی کربوکسیلات برای اتصال روکش دندان‌ها نیز استفاده میشود.
که برای نمونه می توان به پلی اف (PolyF) اشاره کرد. ماده ای که تحریک پالپ دندان را به همراه ندارد و در چسباندن روکش هم کاربرد دارد. - زینک اکساید اوژنول (ZOE)
زینک اکساید یکی از بهترین مواد کف بندی دندان است که به عنوان یک محافظ عالی در برابر سرما و گرما و مواد غذایی یا عوامل خارجی دیگر عمل میکند و درد دندان که ناشی از پوسیدگی یا آسیب به ریشه دندان باشد را به طور کامل درمان میکند.این ماده سازگاری بالایی با ریشه و پالپ دندان دارد و هیچ گونه حساسیتی ایجاد نمی‌کند. - گلاس آینومر (GI)
گلاس آینومر نه تنها به عنوان ماده کف بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه برای ساخت روکش‌های دندانی نیز از آن استفاده میشود. دو نوع ماده گلاس آینومر در بازار وجود دارد.نوع اول سلف کیور نام دارد که نیازی به اشعه لایت کیور برای خشک شدن ندارد و بعد از مدتی به سرعت خشک میشود.
ولی نوع دوم لایت کیور نام دارد که نیاز است دندانپزشک از اشعه نور لایت کیور برای سفت و خشک کردن آن استفاده کند. - زینک فسفات مانند هاروارد (Harvard)
این ماده نیز یکی از مواد بیس، برای کف بندی دندان است. منتها سازگاری چندانی با پالپ دندان زنده ندارد و ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود و بیشتر در زمینه چسباندن روکش و پست دندان کاربرد دارد.
انواع مواد ترمیم دندان
در دندانپزشکی چند نوع ماده ترمیمی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه انواع مواد ترمیمی دندان را برای شما معرفی می‌کنیم.
- آمالگام
یکی از مواد ترمیمی دندان‌ها، آمالگام نام دارد که از فلزاتی مثل روی، مس یا جیوه ساخته شده است. این فلزات حدود نیمی از ترکیب آمالگام را تشکیل می‌دهند.آمالگام قدیمی‌ترین نوع ماده پرکننده دندان است و در صورتی که بهداشت دهان و دندان رعایت شود، می‌تواند حداقل ۱۰ سال طول عمر مفید داشته باشد.در اکثر موارد از آمالگام برای ترمیم و پرکردن دندان‌های عقبی استفاده میشود. زیرا ظاهر سیاه رنگ این ماده برای دندان‌های جلویی مناسب نیست. یکی از مزایای این ماده پرکننده این است که هزینه کاملا مقرون به صرفه دارد. - کامپوزیت رزین
این مادۀ پرکننده، از مواد رزینی ساخته میشود. مواد رزینی عموماً شامل ذرات پلاستیک و شیشه هستند.از لایت کیور برای خشک کردن ماده کامپوزیت استفاده میشود. ماده کامپوزیت حتی برای روکش کردن دندان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و یک ترمیم کننده کاملا مناسب برای دندان‌های جلویی است.کامپوزیت رنگ مشابه دندان طبیعی دارد. به همین دلیل ظاهر ناخوشایندی نخواهد داشت. طول عمر کامپوزیت به طور میانگین ۳ تا ۵ سال است و هزینه انجام آن نسبت به آمالگام بیشتر است. - طلا و سرامیک
طلا و سرامیک، دو ماده ترمیم کننده دیگر هستند که هزینه بیشتری نسبت به موادی مثل آمالگام یا کامپوزیت دارند.ترمیم کننده طلا از آلیاژ طلا ساخته شده است و برای روکش دندان یا پرکردن دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. طول عمر طلا بسیار زیاد است و ممکن است تا ۲۰ سال عمر مفید داشته باشد.هزینه مواد ترمیمی مثل طلا چندین برابر آمالگام یا کامپوزیت است. این ماده استحکام بسیار زیادی دارد و دچار خوردگی نمی‌شود.سرامیک یکی دیگر از مواد ترمیم کننده دندان است که از پرسلن ساخته میشود و برای ایمپلنت های دندانی یا لمینت ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرامیک می‌تواند حدود هفت سال یا بیشتر عمر کند و هزینه انجام آن نسبت به کامپوزیت یا آمالگام بیشتر است، اما هزینه آن از طلا کمتر است.
مراحل کف بندی دندان
در کف بندی دندان مراحل زیر به صورت معمول انجام می گیرد مگر اینکه نیاز به اقدامات جانبی دیگری باشد.
- آماده سازی سطح حفره دندان برای قرار دادن مواد کف بندی
- انتخاب نوع لاینر و آماده کردن ترکیب مناسب آن برای قرار دادن در سطح کف حفره دندان
- قرار دادن لاینر در دندان با دقت بالا و حجم مناسب
- انتخاب بیس مناسب با توجه به عوامل تاثیرگذار
- ترکیب یکنواخت پودر و مایع بیس به صورت کامل و دقیق تا به شکل خمیر در بیاید
- قرار دادن بیس در دندان با ضخامت حداقلی یک میلیمتر
مراقبت های مهم بعد از انجام کف بندی دندان
استفاده از بیس و لاینر برای ترمیم دندان مانند هر روش درمانی دیگری نیاز به مراقبت صحیح دارد تا نتایج آن ماندگارتر شود.
مهم ترین اقدامات بعد از کف بندی دندان عبارتند از:
خودداری از جویدن غذاهای سفت و چسبناک
عدم استفاده از مسواک های زبر یا خمیردندان های سفید کننده
مراقبت از دهان و دندان ( استفاده از مسواک، دهانشویه و نخ دندان)
مراجعه منظم و دوره ای به دندانپزشک (حداقل هر شش ماه یکبار)
در این مقاله سعی شد تا معرفی کلی نسبت به بیس و لاینر داشته باشیم اما شما می توانید بر حسب نیاز و با بررسی دقیق محصول از نظر کارایی با مراجعه به قسمت بیس و لاینر سایت کارینو دنت خرید خود را انجام دهید.
سوالات متداول پیرامون کف بندی دندان
هدف از انجام کف بندی دندان چیست؟
از بیس و لاینر برای جلوگیری از آسیب به عصب دندان و ایجاد عایق در برابر سرما و گرما استفاده می شود.
درد بعد از کف بندی دندان چقدر است؟
قراردادن ماده بیس و لاینر در کانال دندان دردی ندارد، با این حال دندانپزشک قبل از پر کردن دندان، ناحیه مورد نظر را بی حس کرده و بیمار در طول جلسه درمانی، دردی را احساس نخواهد کرد.
مزایا و معایب کف بندی دندان چیست؟
افزایش استحکام دندان، بهبود زیبایی ظاهری و ایجاد عایق حرارتی جزو مهم ترین مزایای استفاده از کف بندی در دندانپزشکی است.
از معایب این روش نیز می توان به افزایش هزینه های نهایی ترمیم و پر کردن دندان اشاره کرد
