خمیردندان ماده‌ای ضدعفونی‌کننده است که به شکل
خمیر و بیشتر در بسته‌هایی استوانه‌ای شکل قرار داده شده‌است.
با فشردن آن، مادهٔ خمیردندان خارج می‌شود
که با کمک مسواک برای پاک کردن دندان،
بین دندان‌ها و دهان به کار می‌رود
بیش از ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح مصریان
باستان پودرهای پاک‌کننده دندانی شامل خاکستر،
پودر پوسته تخم مرغ، میخک و دیگر ترکیبات
مفید را به عنوان یک پاک‌کننده مؤثر به کار می‌بردند.
بعدها یونانیان و رومیان روش‌های تهیه مصریان
را با افزودن مواد ساینده مانند پودر سم چارپایان و
صدف بهبود بخشیدند.در قرن نهم هجری، نوازنده
و طراح مد کُرد ، زریاب (ابوالحسن علی‌ابن نافع) نوعی خمیردندان اختراع کرد که در اسپانیای اسلامی
آن روزگار به محبوبیت فراوانی دست یافت.
مواد تشکیل دهنده این خمیردندان ناشناخته بود
اما طعم خوبی داشته‌است. مشخص نیست که این خمیردندان‌های اولیه با چه وسیله‌ای استفاده
می‌شده‌است اما مواردی چون پارچه و همچنین
شاخهٔ درخت مسواک و چریش از محتمل‌ترین موارد
است. با این حال تا پیش از قرن نوزدهم میلادی
استفاده از خمیردندان عمومی نشده بود.
در قرن ۱۹ میلادی، پودرهای دندانی در بریتانیا مورد
استفاده عمومی قرار گرفت. بیشتر این پودرها خانگی
و شامل پودر گچ، آجر یا نمک بود. یک دانشنامه
خانگی در سال ۱۸۶۶ زغال چوب را توصیه کرد و
هشدار داد که بسیاری از پودرهای دندانی که به
صورت تجاری به بازار عرضه شده‌اند آسیب
بیشتری نسبت به فواید آن دارند.
تا قرن ۱۹ میلادی خمیر ساخته شده از هیدروژن
پراکسید و جوش شیرین برای استفاده با مسواک
توصیه می‌شد. خمیردندان‌های پیش-مخلوط برای
اولین بار در قرن نوزدهم به بازار عرضه شد،
اما تا جنگ اول جهانی به محبوبیت پودرهای دندان
رایج دست پیدا نکردند.
در این سال‌ها میلر و جنکینز، خمیردندانی
با نام کولینوس ساختند. این محصول اولین
خمیردندان ساخته شده حاوی مواد ضدعفونی کنند
بود.وجه تسمیه این نام، عبارت یونانی کولیو
نوسوس به معنای پیشگیری از بیماری بود.
این خمیردندان در آغاز تولید موفقیت چندان
کسب نکرد. ۱۷ سال پس از توسعه اولیه و انجام
آزمون‌های کلینیکی بسیار، جنکینز بازنشسته شد
و تولید و توزیع این محصول را به پسرش واگذار کرد.
او اولین خمیردندان تیوبی را در ۱۳ آوریل ۱۹۰۸
به بازار مصرف عرضه نمود. در طی سال‌ها این
شرکت در آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، اروپا و
خاور دور گسترش یافت. در سال ۱۹۳۷ کولینوس
در ۲۲ کشور تولید و در بیش از ۸۸ کشور فروخته می‌شد.
در سال ۱۹۹۵ شرکت کولگیت پالمولیو کمپانی
عرضه‌کننده کولینوس را به قیمت یک میلیارد دلار
خریداری کرد.
در ۱۸۸۰ میلادی واشینگتن شفیلد از ایالت کنکتیکات
آمریکا، اولین خمیردندان در ظرف‌های تیوبی
جمع‌شدنی با نام کرم دندانی شفیلد را ساخت.
او این ایده را از پسرش دریافت کرد که در سفری
به پاریس تیوب‌های حاوی رنگ مخصوص نقاشی
را دیده بود. در سال ۱۸۹۶ در شهر یورک،
شرکت کولگیت پالمولیو اولین خمیردندان تیوبی
خود که از محصول شفیلد تقلید شده بود را به
بازار عرضه کرد. اولین تیوب‌های خمیردندان
از جنس سرب بودند که بعدها با مشاهده عوارض
بسیار زیاد ناشی از سمیت بالای سرب، جنس
تیوب‌ها به آلومینیوم محافظت شده و پلاستیک
تغییر یافت
اولین خمیردندان با کارآزمایی بالینی در سال
۱۹۵۵ با برند کرست به بازار عرضه شد. در سال
۱۹۶۰ انجمن دندان‌پزشکان آمریکا عملکرد ضد
پوسیدگی این محصول را تأیید نمود.
در سال ۱۹۸۰ شرکت ژاپنی سانگی اولین خمیردندان
حاوی نانو آپاتیت که دارای قابلیت معدنی کردن
دوباره دندان بود را معرفی کرد. عنصر اصلی این
فراورده ماده هیدروکسی آپاتیت بود که جز
اصلی تشکیل دهنده مینای دندان است.
شرکت مذکور نانو هیدروکسی آپاتیت را به عنوان
یک عامل ضد پوسیدگی و احیای بافت از دست
رفته مینا به کار گرفت. پس از سال‌ها تحقیق و مطالعه سرانجام در سال ۱۹۹۳ وزارت بهداشت ژاپن
این محصول را به عنوان یک فراوردهٔ مؤثر
بر رفع و پیشگیری از پوسیدگی دندان شناخت.
خمیردندان کاربردهای مختلفی دارد،
مانند خوشبو کردن نفس، کمک به جلوگیری
از مشکلات دهان از
جمله بوی بد دهان، سفید کردن دندان ها و
کمک به تمیزی کلی دندان ها.
علاوه بر این، می توان آن را به راحتی در خانه
با استفاده از مواد اولیه و یک روش ساده درست کرد.
خمیر دندان در گذشته چگونه ساخته می شد؟
طبق اسناد باستانی، اولین خمیر دندان توسط مصریان باستان (حدود 3000 تا 5000 قبل از میلاد)
با استفاده از خاکستر سم گاو سوخته یا پوسته تخم مرغ ساخته شد.
خاکستر به شکل پودر تبدیل شد و سپس با پوکه ترکیب شد.
این ترکیب در درجه اول به منظور حذف زباله های انباشته شده از سطح دندان ها بود.
اعتقاد بر این است که قبل از استفاده، آب به این مخلوط اضافه می شود تا خمیر شود.
مواد تشکیل دهنده خمیر دندان چیست؟
در حال حاضر، خمیر دندان دو عملکرد اساسی دارد – درمانی و پیشگیرانه. به طور کلی،
خمیر دندان مورد تایید انجمن دندانپزشکی آمریکا حاوی فلوراید و سایر مواد فعال است
که عملکردهای خاصی مانند سفید کردن دندان، حذف پلاک، به حداقل رساندن التهاب لثه
و جلوگیری از بوی بد دهان و فرسایش دندان را انجام می دهد.
مواد فعالی که معمولاً در برندهای معتبر خمیردندان یافت می‌شوند
عبارتند از:
- عوامل ضد پوسیدگی (مانند فلوراید) که فرآیند معدنی‌سازی مجدد دندان را افزایش می‌دهد
و به ترمیم پوسیدگی زودرس دندان کمک می‌کند،
- عوامل ضدحساسیت – از جمله نمک‌های پتاسیم، فلوراید قلع، کلسیم آمورفوفوتس،
کیس‌پت‌فواسید کلسیم بی‌شکل و کلسیم سدیم فسفوسیلیکات – که به کاهش حساسیت دندان کمک می کند،
- عوامل ضد میکروبی مانند فلوراید قلع، تریکلوزان و سیترات روی که به جلوگیری از تجمع پلاک
کمک می کند. سایر ترکیبات عبارتند از: مواد ساینده مانند ساینده‌های سیلیس یا آنزیم‌ها برای از بین بردن
لکه‌های ایجاد شده روی دندان مواد شوینده مانند سدیم لوریل سولفات و سدیم N-لوریل سارکوزینات که
به تولید کف بهتر کمک می‌کنند و خاصیت پاک‌کنندگی بر روی پلاک و سایر مواد دهان دارند.
- بقایای مواد طعم دهنده، به ویژه مواد بدون قند مانند ساخارین،
برای خوش طعم کردن یا حتی جذاب کردن خمیردندان برای کاربر مرطوب کننده هایی مانند گلیسرول
برای محافظت از خمیر دندان در برابر از دست دادن آب عوامل اتصال دهنده مانند کلوئیدهای معدنی،
صمغ های طبیعی، کلوئیدهای جلبک دریایی یا سلولز مصنوعی به آن می دهند.
آیا هر کدام از این مواد سمی هستند؟
اگرچه خمیر دندان معمولی معمولاً برای استفاده بی خطر است،
مصرف بیش از حد برخی از این مواد می تواند کشنده باشد. مواد سمی
در خمیردندان می تواند شامل سدیم فلوراید و تری کلوزان باشد. مصرف بیش از حد ممکن است
منجر به درد معده یا انسداد روده شود. اگر مشکوک به مصرف بیش از حد خمیر دندان معمولی باشد،
باید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
در خمیردندان خانگی (طبیعی) از چه موادی باید اجتناب کرد؟
با توجه به پتانسیل بالا برای سمیت، بسیاری از مصرف کنندگان به خمیر دندان طبیعی روی می آورند.
خمیر دندان طبیعی تهیه شده است
در خانه عاری از هرگونه عارضه جانبی است،
اما مزایای پیشگیرانه و درمانی برای کمک به حفظ سلامت دهان و دندان دارد.
هنگام تهیه خمیر دندان خود در خانه، بهتر است از مواد زیر به دلیل عوارض جانبی آنها اجتناب شود:
- گلیسیرین اگرچه برای استفاده بی خطر است، اما اعتقاد بر این است
که یک لایه نازک روی سطح مینای دندان ایجاد می کند که ممکن است از روند معدنی شدن مجدد جلوگیری کند.
- ساخارین – اغلب به عنوان یک شیرین کننده مصنوعی در نظر گرفته می شود.
ممکن است خواص سرطان زا داشته باشد فلوراید – پوسیدگی دندان را مهار می کند،
اما می تواند در نسبت های بزرگتر سمی باشد
- پروپیلن گلیکول به عنوان یک امولسیفایر عمل می کند. ممکن است به تحریک پوست،
چشم ها یا ریه ها و همچنین سمیت اندام منجر شود تریکلوزان – ممکن است
باعث مقاومت آنتی بیوتیکی و اختلالات غدد درون ریز شود. همچنین دارای خواص سرطان زا است.
سدیم لوریل سولفات (SLS) – بسیار اعتیاد آور است و ممکن است باعث زخم های شانکر شود.
همچنین ممکن است باعث تغییر طعم شود
- پراکسید هیدروژن ممکن است منجر به آسیب بافت های لثه و دهان شود.
برخی از جایگزین های طبیعی مواد فوق را می توان برای تهیه خمیر دندان خانگی استفاده کرد.
این ترکیبات طبیعی نه تنها فواید سلامت دهان و دندان را برابر با خمیردندان معمولی دارند،
بلکه هیچ عارضه جانبی نیز ندارند. آنها شامل روغن نارگیل هستند
که دارای خواص ضد میکروبی، ضد التهابی و ضد قارچی طبیعی است. روغن نارگیل با عفونت قارچی
ناشی از کاندیدا آلبیکنس مبارزه می کند. همچنین از دندان ها در برابر پوسیدگی محافظت می کند
و به راحتی در دسترس است. روغن نارگیل (76 درجه سانتی گراد) پایه بسیاری از خمیردندان های
خانگی را تشکیل می دهد. جوش شیرین ماهیت قلیایی جوش شیرین pH حفره دهان را خنثی می کند.
این ماده شیمیایی همچنین دارای خواص سایشی ملایم برای از بین بردن لکه ها از روی دندان است.
نمک دریا خاصیت قلیایی نمک دریا آن را به یک ماده خوب برای خمیر دندان طبیعی تبدیل می کند.
صمغ گوار صمغ گوار یک گیاه نخودی است که به صورت پودر موجود است و به عنوان
یک عامل غلیظ کننده عمل می کند. همچنین سایر مواد موجود در خمیر دندان را ثابت نگه می دارد.
مواد سفید کننده ایمن برای خمیر دندان خانگی زردچوبه، که خاصیت سفید کنندگی دندان ها را نشان می دهد
و همچنین به فرآیند معدنی سازی مجدد کمک می کند. این به مبارزه با مشکلات لثه کمک می کند
خاک دیاتومه که به عنوان یک عامل ساینده عمل می کند و همچنین فرآیند معدنی سازی مجدد را تقویت می کند.
محققان خواص معدنی شدن مجدد شکلات را بالاتر از فلوراید می دانند. خاک رس بنتونیت که سرشار
از مواد معدنی است و دارای خواص قلیایی است که به تعادل PH اسیدی دهان کمک می کند.
پودر کلسیم و منیزیم که فرآیند معدنی سازی مجدد را افزایش می دهد. مواد طعم دهنده مانند
استویا، زایلیتول، ادویه هایی مانند نعناع، میخک و دارچین و روغن های ضروری نیز ممکن است
استفاده شوند.
طرز تهیه خمیر دندان در خانه
سه روش برای تهیه خمیر دندان خانگی وجود دارد.
1. خمیردندان با جوش شیرین و آب یک قاشق چایخوری جوش شیرین مصرف کنید
یک قطره از یک روغن ضروری را چند قطره آب اضافه کنید. سه قطره از یک اسانس را اضافه کنید
2.چند قطره آب اضافه کنید
3. خمیر دندان با جوش شیرین و روغن نارگیل دو قاشق غذاخوری جوش شیرین اضافه کنید
دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل اضافه کنید ده قطره اسانس اضافه کنید همه مواد را خوب مخلوط کنید
تا بافت یکدستی حاصل شود. این آماده سازی خمیر دندان اصلی را تشکیل می دهد.
با این حال، برای تهیه خمیر دندان سفید کننده، مواد سفید کننده (مانند زردچوبه)
باید به نسبت های کوچک اضافه شود. همچنین،
نسبت مواد ساینده (مانند جوش شیرین یا خاک دیاتومه) باید کم نگه داشته شود
تا از آسیب مینای دندان جلوگیری شود
