چسب دندانپزشکی چیست؟
چسپ دندان که به سمان دندانپزشکی یا چسب تاج دندان نیز معروف است، توسط دندانپزشکان برای محکم کردن یک ایمپلنت یا ترمیم دندان (مانند بریج ثابت، تاج و …) به دندان‌های آسیب دیده بکار می‌رود.
سمانهای دندانی دارای ویژگی‌های شیمیایی منحصر بفردی هستند که به دستیابی به اهداف‌شان کمک می‌کند یعنی اطمینان از اینکه ترمیم‌های دندانی مورد نظر دقیقا در همان جایی که قرار است باشند، قرار می‌گیرند و فیکس (ثابت) می‌شوند. چسپ دندان معمولا بعنوان یک راه حل کوتاه مدت برای دندان‌های لب پر شده، روکش‌های آسیب دیده و تاج‌های شکسته معرفی می‌شود. با اینحال برخی از محصولات جدیدتری که به بازار عرضه شده‌اند، می‌توانند بعنوان یک راه حل بلند مدت نیز مورد استفاده قرار بگیرند.
چسب دندان چگونه کار می‌کند؟
عملکرد چسب دندان به نحوی است که با فشرده شدن محکم می‌شود. در برخی از انواع چسب های دندان، یک پیوند شیمیایی ایجاد می‌شود. نیرویی که توسط چسب دندانپزشکی فشرده شده در زیر روکش دندان اِعمال می‌شود، آن را نگه دارد و بهم متصل می‌کند. پیوند شیمیایی ایجاد شده بین چسب و روکش، استحکام بیشتری بوجود می‌آورد و احتمال شکسته شدن آن در مقایسه با چسبی که پیوند ایجاد نمی‌کند، کمتر است. با این حال از آنجا که سمان دندان با پیوند شیمیایی از استحکام بالاتری برخوردار است، برداشتن آن به منظور ترمیم یا تعویض روکش‌ها دشوارتر خواهد بود.
این سمان دندان قوی‌تر برای کسانی که بطور مداوم دندان قروچه می‌کنند، گزینه ایده آلی است زیرا می‌تواند استحکام بیشتری برای روکش ها ایجاد کند و آنها را برای مدت طولانی‌تری سالم نگه دارد.
شاید فکر کنید که با مسواک زدن دقیق، کشیدن نخ دندان و چکاپ‌های دندانپزشکی منظم هرگز به مواردی مانند روکش، ایمپلنت و … نیاز پیدا نخواهید کرد اما شکستن یا لب پر شدن دندان می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد و این، همان جایی است که واقعا به یک چسپ نیاز دارید اما از نوع مخصوصش! چسب دندانپزشکی همانطور که از نام آن پیدا است، برای چسباندن انواع روکش به دندان یا وصل کردن ایمپلنت بکار می‌رود.
همچنین آن برای متصل کردن براکت‌های ارتودنسی به دندان‌ها نیز استفاده می‌شود. این محصول، انواع و کاربردهای مختلفی دارد که در مطلب امروز به شرح آنها می‌پردازیم.
در مقاله زیر ابتدا می‌گوییم که چسب دندان چیست و چگونه کار می‌کند، سپس در مورد انواع آن صحبت خواهیم کرد. در ادامه توضیح خواهیم داد که یک چسب دندانی ایده آل چه ویژگی‌هایی دارد و دندانپزشک چگونه چسپ مناسب شما را انتخاب می‌کند. لطفا تا پایان مقاله، همراه ما باشید.
چسب دندانپزشکی چیست؟
چسپ دندان که به سمان دندانپزشکی یا چسب تاج دندان نیز معروف است، توسط دندانپزشکان برای محکم کردن یک ایمپلنت یا ترمیم دندان (مانند بریج ثابت، تاج و …) به دندان‌های آسیب دیده بکار می‌رود.
سمانهای دندانی دارای ویژگی‌های شیمیایی منحصر بفردی هستند که به دستیابی به اهداف‌شان کمک می‌کند یعنی اطمینان از اینکه ترمیم‌های دندانی مورد نظر دقیقا در همان جایی که قرار است باشند، قرار می‌گیرند و فیکس (ثابت) می‌شوند.
چسپ دندان معمولا بعنوان یک راه حل کوتاه مدت برای دندان‌های لب پر شده، روکش‌های آسیب دیده و تاج‌های شکسته معرفی می‌شود. با اینحال برخی از محصولات جدیدتری که به بازار عرضه شده‌اند، می‌توانند بعنوان یک راه حل بلند مدت نیز مورد استفاده قرار بگیرند.
چسب دندان چگونه کار می‌کند؟
عملکرد چسب دندان به نحوی است که با فشرده شدن محکم می‌شود. در برخی از انواع چسب های دندان، یک پیوند شیمیایی ایجاد می‌شود. نیرویی که توسط چسب دندانپزشکی فشرده شده در زیر روکش دندان اِعمال می‌شود، آن را نگه دارد و بهم متصل می‌کند.
پیوند شیمیایی ایجاد شده بین چسب و روکش، استحکام بیشتری بوجود می‌آورد و احتمال شکسته شدن آن در مقایسه با چسبی که پیوند ایجاد نمی‌کند، کمتر است.
با این حال از آنجا که سمان دندان با پیوند شیمیایی از استحکام بالاتری برخوردار است، برداشتن آن به منظور ترمیم یا تعویض روکش‌ها دشوارتر خواهد بود.
این سمان دندان قوی‌تر برای کسانی که بطور مداوم دندان قروچه می‌کنند، گزینه ایده آلی است زیرا می‌تواند استحکام بیشتری برای روکش ها ایجاد کند و آنها را برای مدت طولانی‌تری سالم نگه دارد.
انواع چسب دندانپزشکی
چسپ‌های دندانی برای روکش‌ها و سایر ترمیم‌ها بر اساس مدت زمان استفاده و ترکیب آنها طبقه بندی می‌شوند.
وقتی صحبت از دوام به میان می‌آید، سمانهای دندان به دو دسته موقت و دائم تقسیم می شوند.
چسب دندان موقت
چسب موقت، بخشی از کیت پرکننده موقت است که بمنظور ثابت کردن روکش‌ها و سایر ترمیم‌ها برای یک مدت زمان کوتاه استفاده می‌شود. دندانپزشک از این نوع چسپ روکش دندان در شرایطی استفاده می‌کند که می‌خواهد پاسخ (واکنش) دندان‌های شما را نسبت به ترمیم مورد استفاده، مشاهده و ارزیابی کند.
سمانهای موقت معمولا از اوژنول، روغن زیتون و پراکسید روی ساخته می‌شوند.
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های چسب دندان موقت عبارتند از:
- چسبندگی خوبی روی دندان‌ها و همچنین روی روکش‌های دندان ایجاد می‌کند.
- به راحتی توسط بافت اطراف دندان تحمل می‌شود.
- از دندان آسیب دیده محافظت می‌کند و به کاهش حساسیت آن کمک می‌نماید.
- بزاق باعث می‌شود که چسب موقت در مدت کوتاهی حل شود بنابراین این نوع چسب دندان باید در عرض ۳ تا ۶ هفته پس از استفاده، با چسب دائمی جایگزین شود.
- مقاومت کمی دارد.
چسب دندان دائم
چسب دندان دائم، نوعی سمان دندان است که برای ثابت کردن انواع ترمیم‌های دندان بصورت دائمی استفاده می شود. آن برخلاف نوع موقت از مواد سخت و نشکن تشکیل شده است که توسط مخلوط کردن مایع و پودر با یکدیگر بدست می‌آید.
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های چسب دندان دائم عبارتند از:
- یک پیوند قوی با دندان‌ها و ترمیم ایجاد می‌کند تا محافظت طولانی مدت و دائمی فراهم نماید.
- براحتی توسط بافت اطراف تحمل می شود در نتیجه از ایجاد بافت مرده جلوگیری می‌کند.
- از بافت دندان در مقابل انواع محرک‌های بیرونی محافظت می‌کند.
- مقاومت فوق العاده‌ای ارائه می‌دهد.
- در بزاق یا هر مایع خوراکی دیگر حل نمیشود و در نتیجه محافظت دائمی ایجاد می‌کند.
چسب های دندانی از نظر ترکیب به کار رفته در آنها نیز به ۶ دسته تقسیم می‌شوند.
- سمان گلاس آینومر:
سمان گلاس آینومر از پودر شیشه مخلوط شده با یک اسید ساخته می‌شود. آن برای سمان کاری نهایی بریج‌ها و روکش‌های ساخته شده از آلیاژهای فلزی استفاده می‌شود اما به پروسلن نمی‌چسبد. این نوع سمان گلاس آینومر اغلب برای پر کردن دندان‌های شیری کودکان نیز بکار می‌رود. - سمان بیوسرامیک:
سمان دندانی بیوسرامیک، یک عامل چسبنده دائمی است که در عکسبرداری با اشعه X مات بنظر می‌رسد (پرتو کدر). آن معمولا برای ترمیم کانال ریشه بکار می رود زیرا سازگاری زیستی بالایی دارد یعنی می‌تواند همانند بافت طبیعی عمل کند یا در بازسازی بافت موثر باشد. - سمان اوژنول اکسید روی:
سمان اکسید روی، یک چسب روغنی است که برای تسکین پالپ (داخلی‌ترین قسمت دندان) دندان شکسته استفاده می‌شود. در مواردی که به دوام طولانی مدت نیاز است، معمولا از آن استفاده نمیشود و غالبا برای چسباندن روکش‌های موقت بکار می‌رود.
در واقع اوژنول اکسید روی، یک محصول قوی برای سمان کردن انواع ترمیم‌های دندانی نیست و استفاده از آن معمولا به چسباندن روکش‌های فولادی ضدزنگ، روکش‌های اکریلیک و ترمیم‌های کست (مدل قالب‌گیری شده از دندان) محدود می‌شود.
چسب دندان دائم
چسب دندان دائم، نوعی سمان دندان است که برای ثابت کردن انواع ترمیم‌های دندان بصورت دائمی استفاده می شود. آن برخلاف نوع موقت از مواد سخت و نشکن تشکیل شده است که توسط مخلوط کردن مایع و پودر با یکدیگر بدست می‌آید.
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های چسب دندان دائم عبارتند از:
- یک پیوند قوی با دندان‌ها و ترمیم ایجاد می‌کند تا محافظت طولانی مدت و دائمی فراهم نماید.
- براحتی توسط بافت اطراف تحمل می شود در نتیجه از ایجاد بافت مرده جلوگیری می‌کند.
- از بافت دندان در مقابل انواع محرک‌های بیرونی محافظت می‌کند.
- مقاومت فوق العاده‌ای ارائه می‌دهد.
- در بزاق یا هر مایع خوراکی دیگر حل نمیشود و در نتیجه محافظت دائمی ایجاد می‌کند
- سمان زینک فسفات:
چسب زینک فسفات، یکی از اولین سمانهای دائمی بود که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفت و امروزه نیز بطور گسترده برای اهداف مختلف ترمیم دائمی بکار می‌رود.
اگرچه آن از نظر شیمیایی با سطح دندان پیوند نمی‌خورد اما موفقیت طولانی مدت قابل توجهی از خود نشان داده است. با اینحال محبوبیت آن بتدریج در حال کاهش است چون اسیدیته نسبتا بالایی دارد که می‌تواند پالپ دندان را تحریک کند. - سمان رزینی چسبنده:
این یک چسب دندان دائم است که به اکثر ترمیم‌های سرامیکی و آلیاژی بجز روکش‌های ایمپلنت، ترمیم‌های رزینی غیر مستقیم، لمینت (ونیر) و بریج‌ها متصل می‌شود. - سمان رزینی زیبایی:
سمان رزینی زیبایی حاوی رزین‌های شفاف است که در رنگ‌های مختلفی وجود دارند. این بدان معنا است که می‌توان آن را مطابق با رنگ طبیعی دندان ساخت. آن معمولا برای چسباندن ترمیم‌های کامپوزیت تمام سرامیکی و غیر مستقیم از جمله ترمیم دندان لب پر شده بکار می‌رود. این نوع چسب دارای کاربرد و مقاومت بالا و ترکیب منحصربفردی است که از هم جدا یا حل نمیشود.
چسب زینک فسفات، یکی از اولین سمانهای دائمی بود که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفت و امروزه نیز بطور گسترده برای اهداف مختلف ترمیم دائمی بکار می‌رود.یک چسب دندانپزشکی ایده آل چه ویژگی‌هایی دارد؟
مهم‌ترین ویژگی‌های یک چسب دندان ایده آل عبارتند از:
- خواص مکانیکی: باید استحکام پیوند بالایی داشته باشد.
- کاربرد آسان: مخلوط کردن، استفاده و تمیز کردن آن باید آسان باشد.
- نباید براحتی حل شود: چسپ دندان نباید براحتی در بزاق دهان حل شود.
- ویژگی‌های فیزیکی خوب: چسب باید دارای ویسکوزیته کم، زمان گیرش کم و حلالیت پایین بوده و همچنین پرتو کدر باشد (ماده‌ای که پرتوهای X یا تابش‌های دیگر، نفوذ قابل توجهی در آن ندارند).
- سازگاری زیستی: چسب دندان باید همواره سازگاری زیستی خوبی با بافت نرم اطراف دندان‌ها داشته باشد.
نحوه انتخاب چسب دندان مناسب شما
دندانپزشکان معمولا با در نظر گرفتن ۳ عامل زیر، نوع سمان دندانی مناسب شما را انتخاب می‌کنند:
- مدت استفاده:
مدت استفاده یکی از اصلی‌ترین عواملی است که دندانپزشک برای انتخاب چسب دندان مناسب شما در نظر می‌گیرد. بعنوان مثال بسته به مدت زمانی که شما به روکش نیاز دارید، پزشک ممکن است از چسب دندان موقت یا دائم استفاده کند. - دوام:
دوام در انتخاب نوع مناسب چسب دندان، بسیار مهم است و اساسا به نوع ترمیم مورد استفاده بستگی دارد. بعنوان مثال چسب دندان دائم، دوام خوبی دارد و برای نگه داشتن دراز مدت روکش‌ها و بریج‌ها در جای خود استفاده می‌شود. - زیبایی شناسی:
دندانپزشک با توجه به اهداف زیبایی مورد نظر شما ممکن است انواع مختلفی از چسپ دندان را انتخاب کند.
بعنوان مثال برای اکثر افراد از یک چسب موقت ساخته شده با رزین استفاده می‌شود زیرا رنگ پایه آن شفاف است و ظاهر خوشایندی دارد.
اما در عین حال، این نوع چسب به سختی جدا می‌شود و ممکن است براحتی تغییر رنگ دهد بنابراین در هنگام انتخاب نوع چسب مناسب باید همه این موارد در نظر گرفته شود.
انواع چسب دندان (بر اساس ترکیب)
چسب های دندانی از نظر ترکیب بکار رفته در آنها نیز به ۶ دسته تقسیم می‌شوند.
- سمان گلاس آینومر: سمان گلاس آینومر از پودر شیشه مخلوط شده با یک اسید ساخته می‌شود.
- آن برای سمان کاری نهایی بریج‌ها و روکش‌های ساخته شده از آلیاژهای فلزی استفاده می‌شود اما به پروسلن نمی‌چسبد.
- این نوع سمان گلاس آینومر اغلب برای پر کردن دندان‌های شیری کودکان نیز بکار می‌رود.
- سمان بیوسرامیک: سمان دندانی بیوسرامیک، یک عامل چسبنده دائمی است که در عکسبرداری با اشعه X مات بنظر می‌رسد (پرتو کدر). آن معمولا برای ترمیم کانال ریشه بکار می رود زیرا سازگاری زیستی بالایی دارد یعنی می‌تواند همانند بافت طبیعی عمل کند یا در بازسازی بافت موثر باشد.
- سمان اوژنول اکسید روی: سمان اکسید روی، یک چسب روغنی است که برای تسکین پالپ (داخلی‌ترین قسمت دندان) دندان شکسته استفاده می‌شود. در مواردی که به دوام طولانی مدت نیاز است، معمولا از آن استفاده نمیشود و غالبا برای چسباندن روکش‌های موقت بکار می‌رود. در واقع اوژنول اکسید روی، یک محصول قوی برای سمان کردن انواع ترمیم‌های دندانی نیست و استفاده از آن معمولا به چسباندن روکش‌های فولادی ضدزنگ، روکش‌های اکریلیک و ترمیم‌های کست (مدل قالب‌گیری شده از دندان) محدود می‌شود.
- سمان زینک فسفات: چسب زینک فسفات، یکی از اولین سمانهای دائمی بود که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفت و امروزه نیز بطور گسترده برای اهداف مختلف ترمیم دائمی بکار می‌رود. اگرچه آن از نظر شیمیایی با سطح دندان پیوند نمی‌خورد اما موفقیت طولانی مدت قابل توجهی از خود نشان داده است. با اینحال محبوبیت آن بتدریج در حال کاهش است چون اسیدیته نسبتا بالایی دارد که می‌تواند پالپ دندان را تحریک کند
- سمان رزینی چسبنده: این یک چسب دندان دائم است که به اکثر ترمیم‌های سرامیکی و آلیاژی بجز روکش‌های ایمپلنت، ترمیم‌های رزینی غیر مستقیم، لمینت (ونیر) و بریج‌ها متصل می‌شود.
- سمان رزینی زیبایی: سمان رزینی زیبایی حاوی رزین‌های شفاف است که در رنگ‌های مختلفی وجود دارند. این بدان معنا است که می‌توان آن را مطابق با رنگ طبیعی دندان ساخت. آن معمولا برای چسباندن ترمیم‌های کامپوزیت تمام سرامیکی و غیر مستقیم از جمله ترمیم دندان لب پر شده بکار می‌رود. این نوع چسب دارای کاربرد و مقاومت بالا و ترکیب منحصربفردی است که از هم جدا یا حل نمیشود.
مهم‌ترین ویژگی‌های یک چسب دندان ایده آل عبارتند از:
- خواص مکانیکی: باید استحکام پیوند بالایی داشته باشد.
- کاربرد آسان: مخلوط کردن، استفاده و تمیز کردن آن باید آسان باشد.
- نباید براحتی حل شود: چسپ دندان نباید براحتی در بزاق دهان حل شود.
- ویژگی‌های فیزیکی خوب: چسب باید دارای ویسکوزیته کم، زمان گیرش کم و حلالیت پایین بوده و همچنین پرتو کدر باشد (ماده‌ای که پرتوهای X یا تابش‌های دیگر، نفوذ قابل توجهی در آن ندارند).
- سازگاری زیستی: چسب دندان باید همواره سازگاری زیستی خوبی با بافت نرم اطراف دندان‌ها داشته باشد.
نحوه انتخاب چسب دندان مناسب شما
دندانپزشکان معمولا با در نظر گرفتن ۳ عامل زیر، نوع سمان دندانی مناسب شما را انتخاب می‌کنند:
- مدت استفاده: مدت استفاده یکی از اصلی‌ترین عواملی است که دندانپزشک برای انتخاب چسب دندان مناسب شما در نظر می‌گیرد. بعنوان مثال بسته به مدت زمانی که شما به روکش نیاز دارید، پزشک ممکن است از چسب دندان موقت یا دائم استفاده کند.
- دوام: دوام در انتخاب نوع مناسب چسب دندان، بسیار مهم است و اساسا به نوع ترمیم مورد استفاده بستگی دارد. بعنوان مثال چسب دندان دائم، دوام خوبی دارد و برای نگه داشتن دراز مدت روکش‌ها و بریج‌ها در جای خود استفاده می‌شود.
- یبایی شناسی: دندانپزشک با توجه به اهداف زیبایی مورد نظر شما ممکن است انواع مختلفی از چسپ دندان را انتخاب کند. بعنوان مثال برای اکثر افراد از یک چسب موقت ساخته شده با رزین استفاده می‌شود زیرا رنگ پایه آن شفاف است و ظاهر خوشایندی دارد. اما در عین حال، این نوع چسب به سختی جدا می‌شود و ممکن است براحتی تغییر رنگ دهد بنابراین در هنگام انتخاب نوع چسب مناسب باید همه این موارد در نظر گرفته شود.
حرف آخر
چسب دندان یک اختراع شگفت انگیز و کاربردی است که برای حفظ انسجام دندان آسیب دیده و محافظت از آن در برابر آسیب بیشتر طراحی شده است. سمان دندان، انواع مختلفی دارد که با توجه به ترمیم مورد نظر شما و نظر نهایی پزشک انتخاب می‌شود.
آن می‌تواند برحسب نوع خود، مزایای کوتاه مدت و دراز مدت ارائه دهد. بطور خلاصه چسب‌هایی که از طریق فشرده شدن باعث ایجاد اتصال می‌شوند، چسب موقت نامیده می‌شوند.
در مقابل به چسب‌هایی که پیوندهای شیمیایی ایجاد کنند و شکسته نمی‌شوند، چسب دائمی می‌گویند. بخاطر داشته باشید که پس از استفاده از چسب دندان باید بیشتر از قبل مراقب سلامت دهان و دندان خود باشید و حداقل سالی دو بار یا بر حسب توصیه پزشک‌تان به دندانپزشکی مراجعه کنید تا مطمئن شوید همه چیز روبراه است.
