روش های جلوگیری از حالت تهوع در دندانپزشکی
برخی از افراد در زمان مراجعه به کلینیک های دندانپزشکی دچار حالت تهوع می شوند. بدون شک استرس یکی از دلایل اصلی بروز این حالت است. البته ناگفته نماند که در برخی مواقع افراد در زمان انجام اقدامات دندانپزشکی دچار تهوع شده و به این حالت رفلکس نیز می گویند. در این مقاله از سایت کارینودنت برای شما عزیزان درباره تهوع در بیماران دندانپزشکی گفته و راهکارهایی برای رفع این مشکل ارائه می دهیم.
تهوع دندانپزشکی یا رفلکس چیست؟
حتماً برایتان اتفاق افتاده که شی خارجی مانند ابزار دندانپزشکی از طریق دهان با حلق شما برخورد کرده و دچار حالت تهوع یا احساس عق زدن شوید. به این حالت خاص رفلکس حلقی، اسپاسم حنجره یا رفلکس می گویند و کاملاً غیر ارادی است.
در واقع با لمس شدن قسمت انتهای زبان به ویژه اطراف لوزه ها و زبان کوچک، عصب موجود در این نواحی سیگنالی را برای مغز ارسال می کنند و موجب انقباض عضلات گلو و حالت تهوع می شوند. این اتفاق در زمان دریافت خدمات دندانپزشکی بیشتر رخ می دهد؛ زیرا تماس اجسام با این بخش از دهان اجتناب ناپذیر است.
راهکار های مفید برای جلوگیری از تهوع در دندانپزشکی
اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که در زمان دریافت خدمات دندانپزشکی دچار حالت تهوع می شوید باید بگوییم که نگران نباشید. این عارضه کاملاً طبیعی است و هر متخصص ارتودنسی و دندانپزشک برای بارها با آن مواجه شده است.
راهکار های زیر برای کاهش احساس تهوع در زمان معاینه دندانپزشکی و در حین درمان موثر هستند:
- کنترل تهوع دندانپزشکی با تنفس صحیحاگر از راه دهان نفس می‌کشید، برای کنترل حالت تهوع بهتر است از طریق بینی نفس بکشید. به این منظور می توانید قبل از مراجعه به کلینیک دندانپزشکی تنفس از طریق بینی را تمرین کنید. برای سهولت در نفس کشیدن، قبل از اقدام برای درمان می توانید دارو های ضد احتقان نیز مصرف کنید، البته حتماً درباره این موضوع با دندانپزشک خود مشورت کنید.
- کنترل استرس و اضطراب برای جلوگیری از رفلکس حلقیدر برخی مواقع خاص به ویژه در زمان جراحی دندان، افراد دچار استرس شدید می شوند. کودکان یا بزرگسالان در زمان دریافت خدمات ارتودنسی نیز با رفلکس مواجه می شوند. ساده ترین روشی که برای رفع این مشکل وجود دارد، کنترل اضطراب دندانپزشکی است. برای مثال توصیه می کنیم قبل از مراجعه به دندانپزشک به اندازه کافی استراحت داشته و از تنش و اضطراب به دور باشید. گوش دادن به موسیقی ملایم یا پیاده روی در هوای آزاد نیز به ریلکس بودن شما کمک می کند.
- عدم مصرف غذاهای اسیدی برای کاهش تهوع دندانپزشکیدر صورتی که قبل از مراجعه به دندانپزشکی غذاهای ترش و اسیدی مصرف کرده اید احتمال تهوع در شما افزایش یافته و ممکن است قسمت انتهایی زبان و نای شما به محض تماس با لوازم و تجهیزات دندانپزشکی واکنش نشان داده و دچار تهوع شوید.
برخی از مواد غذایی اسیدی مانند ترشی ها که بوی چندان مطبوعی ندارند نیز منجر به اسیدی تر شدن معده شده و احتمال ابتلا به رفلکس گگ را دو چندان می کنند.
- مصرف قرص ضد تهوعیکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از احساس تهوع هنگام مراجعه و دریافت خدمات دندانپزشکی مصرف داروی ضد تهوع است. البته لازم به ذکر است که به صورت پیش از مصرف هر گونه داروی ضد تهوع حتما با دندانپزشک خود مشورت کنید.
- مسواک زدن و غرغره آب نمک برای پیشگیری از عق زدنرعایت بهداشت دهان و دندان و مسواک زدن قبل از مراجعه به دندانپزشکی نیز احتمال ابتلا به تهوع را کاهش می دهد. همچنین می توانید از غرغره آب نمک نیز استفاده کنید. محلول آب نمک علاوه بر تسکین درد دندان، کاهش التهاب و عفونت لثه برای جلوگیری از استفراغ و عق زدن در درمان های دندانپزشکی نیز موثر است.
روش های کنترل تهوع در بیماران توسط دندانپزشک
علاوه بر کارهایی که برای پیشگیری و کاهش حالت تهوع حین دندانپزشکی توسط بیمار قابل انجام است، یک سری راهکار نیز وجود دارد که توسط دندانپزشک قابل انجام است. در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- استفاده از سدیشن
در گذشته از سدیشن و آرامبخش صرفاً در آندوسکوپی و درمان های پر اضطراب استفاده می شد. در حال حاضر این روش برای دندانپزشکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. سدیشن یا بیهوشی دندانپزشکی کودکان منجر به خواب آلودگی بیمار در زمان درمان شده و استرس او را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش می‌دهد.
- استفاده از رابردم برای جلوگیری از تهوع دندانپزشکی
از دیگر روش های کاهش تهوع بیماران در دندانپزشکی می توان به استفاده از رابردم اشاره کرد. رابردم در واقع مانند سدی در دهان بوده که مانع برخورد ابزار دندانپزشکی با حلق بیمار می شود. در زمان استفاده از رابردم، دندانپزشک تنها دندان پوسیده را مشاهده کرده و با سایر قسمت های دهان که در مقابل دید نیستند، کاری ندارد؛ در نتیجه بیمار دچار حالت تهوع نمی شود.
- استفاده از اسپری بی حسی موضعی
از آنجایی که تهوع در بیماران دندانپزشکی بسیار شایع است، برخی از دندانپزشکان برای کاهش تهوع و احساس ناخوشایند بیماران از اسپری های بی حسی موضعی استفاده کرده و بخش هایی از حلق و دهان را بی حس می کنند. از این روش معمولاً برای جراحی دندان های عقل استفاده می شود.
در آخر توصیه می کنیم در زمان مراجعه به دندانپزشکان برای جراحی فک و سایر خدمات درمانی درباره تمامی حساسیت هایی که نسبت به ابزارها و روش های درمانی دارید، بگویید. به این طریق درمان شما به روش صحیح و بدون استرس انجام خواهد شد.
راهکارهای پیشگیری از حالت تهوع در دندانپزشکی
- مهم‌ترین رکن درمان این مراجعان این است که آرامش داشته باشند. به این بیماران اطمینان می‌دهیم شرایطشان درک میشود.
- چیزی در داخل دهانشان که حس بدی ایجاد کند تا جای ممکن قرار نخواهد گرفت.
- درمان ریشۀ بیشتر این مراجعان، که تهوع در دندانپزشکی دارند یا نمی‌توانند جسمی را در داخل دهان تحمل کنند، از همان ابتدا با رابردم صورت می‌گیرد. رابردم به معنی سد لاستیک است. نوعی وسیله برای جداسازی و ایزولاسیون محیط عمل که در کارهای مختلف دندانپزشکی نظیر اندودونتیکس، ترمیمی، کودکان و… از آن استفاده میشود. از مزایای جانبی رابردم این است که تماس وسایل با دهان و زبان بیمار را به حداقل می‌رساند و از رسیدن مایعات به ته حلق ممانعت می‌کند.
- درصورت نیاز از انواع بی‌حسی برای جلوگیری از حالت تهوع در دندانپزشکی، یا حین درمان ریشه، پیش از شروع کار استفاده میشود.
- ژل یا اسپری موضعی یا حتی درصورت نیاز تزریق بی‌حسی موضعی کمک‌کننده خواهند بود.
- تقریباً هیچ بیماری نیست که به‌دلیل حالت تهوع در دندانپزشکی نتوان برایش کاری کرد. استفاده از اثر تلقین و هیپنوتیزم با متدهای مختلف می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
- دارو درمانی پیش از مراجعه مانند ضدتهوع‌ها و آرام‌بخش‌ها می‌تواند به کنترل رفلکس تهوع کمک کند. درصورت استفاده از داروهای خانوادۀ بنزودیازپین بهتر است که بیمار با یک همراه مراجعه کند.
- در کشورهای دیگر استفاده از گاز خنده (نیتروس اکساید) در کنترل رفلکس حالت تهوع در دندانپزشکی معمول است ولی در ایران این تکنیک دسترسی همگانی ندارد.
- ترس و تشدید رفلکس حالت تهوع رابطۀ متقابلی با هم دارند. شما اگر می‌ترسید، حالتان بد میشود و اگر حالتان بد میشود، دفعات بعد دچار ترس می‌شوید، بنابراین ملاحظات سایکولوژیک و حتی درصورت نیاز استفاده از تجربۀ مشاوران یا روان‌پزشکان هم در برخی موارد می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- مهارت دندانپزشک برای مدیریت این بیماران اهمیت خاصی دارد. دندانپزشک شما باید آن‌قدر ماهر، مسلّط و تیز باشد که ملاحظات خاصی را که برای شما درنظر می‌گیرد،
- زمان درمانتان را زیاد به سمت طولانی شدن نبرد (چون رفلکس بیشتر میشود) یا اینکه کیفیت درمان شما را تضعیف نکند.
- ریتم نفس کشیدن شما ممکن است نیاز به تغییر داشته باشد. به شما یاد خواهیم داد از بینی نفس بکشید.
- حواستان را در داخل دهانتان پرت کنید و حتی اجازه بدهید که بدون قورت دادن آب دهان یا شست‌و‌شوی مکرر دهان، به‌طور طبیعی آب دهانتان روان باشد.
- می‌توانید در منزل با مسواک زدن روی زبان، نواحی عقبی دهان و دندان‌های خود را در برابر این رفلکس مقاوم کنید.
تمرین‌هایی ازاین‌دست کمک می‌کند که روی یونیت دندانپزشکی راحت‌تر و با اطمینان بیشتری قرار بگیرید. بیماران باید اطمینان پیدا کنند که دندانپزشک راحتی، اذیت نشدن و کیفیت درمان آنها را نسبت به‌سرعت درمان و یا راحتی خود در اولویت قرار می‌دهد.
مشکل را با دندانپزشک خود مطرح کنید
اگر شما هم از رفلکس گگ رنج می برید و به دلیل این مشکل از رفتن به دندانپزشکی امتناع می کنید، باید بدانید که مشکل شما راه حل دارد!
از آنجایی که سلامت و بهداشت دهان و دندان در سلامتی کل بدن بسیار مهم است، نباید اجازه دهید که رفلکس گگ مانع از چکاپ های دوره ای و درمان‌های دندانپزشکی شما شود.
پیش از هر چیز باید بدانید که خیلی از افراد مانند شما هستند و از بابت داشتن این مشکل خجالت زده و نگران نباشید.
حتما مشکل را با دندانپزشک خود مطرح کنید و از او کمک و مشورت بخواهید. دندانپزشک با شرح حال گرفتن از شما، بهترین و مناسب ترین شیوه ها را برای کم کردن رفلکس گگ و معاینه و درمان دندان شما انتخاب می کند.
روش های کلی پیشگیری از رفلکس گگ
در ادامه ابتدا روش های کم کردن و پیشگیری از رفلکس گگ را نام می بریم و سپس درباره هر کدام توضیحاتی خواهیم داد.
به طور کلی روش های پیشگیری از رفلکس گگ و تهوع در دندانپزشکی به شرح زیر است:
- انجام تکنیک‌های آرام بخش
- سدیشن
- قرص ضد تهوع
- بی حسی موضعی
- استفاده از رابردم
در هر حال، گفتار قدیمی «هر مشکلی، چاره‌ای دارد» درباره این مشکل یعنی «عق زدن»های شدید هم مصداق دارد و در این زمینه راه‌حل‌های خوبی وجود دارد. این راه‌حل‌ها را به کار ببندید تا به آرامش بیشتری برسید.
● یک مشکل و ۶ راه‌حل
یکی از شدیدترین واکنش‌های «عق زدن» در مطب‌های دندانپزشکی و هنگامی که دندانپزشک روی دندان‌های ما کار می‌کند، پیش می‌آید. این نکات کوتاه و کاربردی به شما کمک می‌کند که در هنگام درمان‌های دندانپزشکی آرام‌تر باشید و کمتر عق بزنید:
۱) از بینی نفس بکشید. این نکته بسیار مهم است.
نفس کشیدن از بینی تا حد زیادی از تهوع شما کم می‌کند بنابراین هنگام سرماخوردگی که بینی شما بسته است به دندانپزشکی نروید.
قبل از رفتن به دندانپزشکی بینی خود را تمیز کنید و یا در صورت نیاز به کمک سرم فیزیولوژی بینی‌تان را شستشو دهید تا کاملا تمیز باشد و بتوانید به راحتی از راه بینی تنفس کنید.
۲) پاهایتان را بلند کنید. راه‌حل جالبی است، نه؟ اما امتحان کنید. واقعا موثر است.
اگر روی صندلی دندانپزشکی خوابیده‌اید و عق زدن‌های شما شروع شده است، هر دو پای خود را بلند کنید.
این کار موجب میشود عضلات شکم شما منقبض شده و عق زدن قطع شود.
۳) صبح‌ها دندانپزشکی نروید. در بسیاری از افراد تهوع و عق زدن، بیشتر در صبح‌ها اتفاق می‌افتد.
ملاقات‌های دندانپزشکی‌تان را به بعد از ظهرها موکول کنید و با معده خالی به دندانپزشکی بروید تا کمتر دچار تهوع شوید.
۴) مشکل را با دندانپزشک در میان بگذارید. گاهی اوقات دندانپزشک می‌تواند با قرار دادن اندکی ژل یا اسپری بی‌حس کننده دندان در قسمت کام نرم، شما را تا حد زیادی آرام‌تر کند و «عق زدن» کمتر شود.
اثر این مواد بی‌حس‌کننده معمولا تا یک ساعت باقی می‌ماند.
۵) کمی نمک یا سرم فیزیولوژیک روی نوک زبان‌تان بریزید. این کار باعث میشود که کمتر عق بزنید.
۶) آرام باشید. تمرکز و آرامش در کاهش تحریک‌های «عق زدن» بسیار موثر است. آرام و کنترل شده تنفس کنید و بر این تنفس‌ها، تمرکز داشته باشید حتی می‌توانید تعداد نفس‌هایتان را (که حتما از طریق بینی انجام میشود) بشمارید.
تکنیک‌های دیگر تمرکز و خود هیپنوتیزم را یاد بگیرید و هنگام رفتن به دندانپزشکی آنها را پیاده کنید.
● کف دستتان را فشار بدهید
یکی از شاخه‌های طب مکمل «طب فشاری» است. در این شاخه از طب با فشار روی نقاط خاصی از بدن، انواع واکنش‌ها، دردها و شرایط خاص قابل درمان و یا بهبود است.
متخصصان این طب معتقدند که با فشار روی نقطه خاصی از کف دست، می‌توان جلوی عق زدن را گرفت.
ضرری ندارد. هنگام رفتن به دندانپزشکی، هر وقت احساس کردید که ممکن است عق بزنید، با انگشت شست‌تان، کف دست دیگر را فشار دهید و تاثیرش را بررسی کنید. می‌توانید نقطه فشار را در کف دست جابه‌جا کنید تا بهترین نقطه را پیدا کنید.
انجام تکنیک‌های آرام بخش
در پروسه درمان سعی کنید از بینی نفس بکشید. اگر در روزی که نوبت دندانپزشکی دارید حس کردید که دچار گرفتگی بینی هستید، قرار خود را کنسل کنید. با مشورت پزشک، شیوه نشستن یا دراز کشیدنتان روی صندلی دندانپزشکی را طوری تنظیم کنید که حالت تهوع کمتری تجربه کنید.
ممکن است دندانپزشک از شما بخواهد پاهای خود را حرکت دهید و با برداشتن تمرکز شما از روی دهان و دندان پزشکی به کاهش تهوع شما کمک کند.
اگر در ساعت خاصی از روز تهوع بیشتری را تجربه می کنید، از مراجعه به دندانپزشک در آن ساعت ها خودداری کنید.
موقع مسواک زدن، مسواک خود را به نواحی حساس دهانتان بزنید، و با تمرکز بر تنفس از راه بینی، سعی کنید بر حالت تهوع خود غلبه کنید.
رفته رفته حساسیت و تهوع شما کمتر می شود.
قرص ضد تهوع بخورید
پیش از رفتن به دندانپزشکی، با مشورت پزشک خود، قرص ضد تهوع مصرف کنید. توجه کنید که به هیچ عنوان قرص ضد تهوع را سرخود مصرف نکنید.
بی حسی موضعی
با مشورت دندانپزشکتان از اسپری های بی حسی موضعی استفاده کنید. این کار با کمتر کردن حساسیت قسمت های مختلف دهان و حلق، به کمتر شدن حالت تهوع شما کمک می کند.
سدیشن
سدیشن یا آرامبخش در گذشته در آندوسکوپی و درمان های پر استرس کاربرد زیادی داشت.
اما این روش در چند سال گذشته در دندانپزشکی هم استفاده می شود. متخصص با استفاده از داروهای آرامبخش در بیمار احساس خواب آلودگی برای پروسه درمان فراهم می کند.
این احساس خواب آلودگی علاوه بر ایجاد حس ریلکسی در بیمار، باعث کاهش حس تهوع در بیمار می شود.
کاربرد رابردم در پیشگیری از رفلکس گگ
رابردم که به آن سد پلاستیکی هم می گویند، یک ورقه مربع نازک است که برای جداسازی محل عمل از بقیه دهان استفاده می شود.
رابردم دندان دارای سوراخی در وسط است که به دندانپزشک اجازه می دهد با استفاده از یک گیره دندانی در اطراف دندان، ناحیه درمان را ایزوله کند و باعث جلوگیری از انتقال بیشتر میکروب ها به ساختار درونی دندان شود.
زمانی که دندانپزشک برای بیمار از رابردم استفاده کند، جدا شدن محل درمان از بقیه دهان، علاوه بر اینکه مانع از انتقال میکروب ها می شود، باعث می شود که ابزارهای دندانپزشکی تماس کمتری با نقاط مختلف حلق و دهان بیمار داشته باشند.
کمتر شدن لمس و تماس، باعث کاهش و یا قطع شدن کامل رفلکس گگ می شود. در واقع زمانی که دندانپزشک از رابردم استفاده می کند با کاهش حالت تهوع بیمار، به احساس آرامش او کمک می کند و باعث تسریع و راحت شدن روند درمان و معاینه هم برای خود و هم برای بیمار می شود.
در شرایطی که خیلی از دندانپزشکان به خاطر کاهش هزینه ها و یا نداشتن مهارت لازم، از رابردم استفاده نمی کنند
روش های جلوگیری از به وجود آمدن حالت تهوع در هنگام درمان و بعد از آن
روش های متفاوتی برای ازبین بردن حالت تهوع در هنگام درمان توسط دندانپزشک وجود دارد در زیر برخی از آنها را معرفی خواهیم کرد:
1- اگر از افرادی هستید که زمان مراجعه به دندانپزشکی حالت تهوع می گیرید سعی کنید تا صبح ها به دندانپزشک مراجعه نکنید زیرا صبح ها افراد بیشتر دچار حالت تهوع خواهند شد.
2- با تنفس صحیح از طریق بینی به کاهش حالت تهوع خود کمک کنید. این کار باعث می شود تا بزاق دهانی شما اسیدی تر نشود.
3- اگر حین درمان دچار حالت تهوع شدید، شدید می توانید دو پای خود را بالا ببرید این عمل عضلات شکم شما منقبض خواهد کرد و حالت تهوع شما کاهش پیدا خواهد کرد. یا از دندان پزشک خود بخواهید که پای شما را بالا تر از سر شما قرار دهد.
4- قبل از شروع درمان توسط دندانپزشک مشکل خود را با پزشکتان در میان بگذارید تا دندانپزشک با استفاده از اسپری های بی حسی قسمت کام نرم را بی حس می کند تا فرد کمتر دچار حالت تهوع نشود.
5- می توانید مقداری نمک به نوک زبان خود بزنید این کار باعث کاهش حالت تهوع در شما خواهد شد.
6- آرامش خود را در هنگام حضور در دندانپزشکی حفظ کنید. بهتر است حتما با متخصص خود، مشورت داشته باشید.
دندانپزشک برای کاهش تهوع و اضطراب چگونه می تواند به بیمار کمک کند؟
۱- دندانپزشک می تواند با بیمار صحبت کند تا از این طریق حواس بیمار را از درمان پرت کند.
۲- پزشک می تواند برای برطرف کردن حالت تهوع در بیمار از گاز خنده استفاده کند. استفاده نمودن از این گاز کمکی به کاهش حالت تهوع شما می کند.
سخن آخر
حالت تهوع در هنگام درمان کردن دندان های پوسیده و آسیب دیده یک امری طبیعی در برخی از افراد می باشد بسیاری از افراد به صورت ژنتیکی بر این موضوع حساس هستند که جسم خارجی در دهان آنها قرار بگیرد و بسیاری از افراد دیگر به دلیل حساسیت داشتن به داروهای بیهوشی و بی حسی دچار حالت تهوع می‌شوند.
اگر شما اطلاعات دارید که در حین درمان یا پس از درمان دچار حالت تهوع می شوید، بهتر است این موضوع را با متخصص خود در میان بگذارید.
تا متخصص با استفاده از روش های متداول بتواند کمک شایانی به شما عزیزان در نداشتن حالت تهوع انجام دهد.
