روکش دندان، پوست یا لایه‌ای سفارشی به رنگ دندان یا در مواردی که رنگ طبیعی دندان تیره شده است، روکشی مناسب و رنگی نزدیک به رنگ طبیعی دندان سالم است که در قسمت جلویی یا روی دندان قرار می‌گیرد.
تفاوت لمینت سرامیکی و کامپوزیت ونیر با روکش دندان نیز در همین مسئله است که روکش های دندانی برای حجم بسیار زیادی از دندان های آسیب دیده مورد استفاده قرار می گیرند.
هدف استفاده از انواع روکش های دندان آن است که شکل، رنگ و اندازه دندانها را بهبود دهند یا در موارد خیلی حاد، ظاهر آنها را نیز تغییر بخشند؛ البته در تمامی مراحل، اولویت با حفظ حالت طبیعی دندان بیمار است. در دندانپزشکی زیبایی، گاهی از روکش‌ها به عنوان راه حلی برای اصلاح طرح لبخند استفاده می‌شود.
روکشهای دندان معمولا جلوی دندان قرار می‌گیرند و کمتر قسمت پشتی دندانها را پوشش می‌دهند. این روکش‌ها، پوسته‌های تراش خورده‌ای هستند که در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلفی وجود دارند و این قابلیت را دارند که کج بودن، کوتاه بودن، شکستگی و یا تغییر رنگ دندانها را برطرف سازند.
دقت داشته باشید که روکش‌ها نمی‌توانند جایگزین فضاهای خالی لثه و دندانهای از دست رفته باشند. معمولا برای پوشش قسمت‌های پشتی دندان، از اینله ها و آنله ها استفاده می‌شود.
همه نمونه‌های روکشهای دندانی دائمی هستند؛ این به آن معناست که پس از قرار گرفتن روی دندان قابلیت خارج کردن یا جابجایی ندارند. در صورتی که دچار بیماریهای لثه هستید، بهتر است ابتدا ویزیت کامل شوید و دلیل درد و بیماری را مشخص سازید؛ سپس عفونت یا بیماری را برطرف سازید و بعد از آن به فکر ترمیم دندان خود باشید؛ قبل از درمان و بهبودی کامل هرگز از روکشهای دندانپزشکی استفاده نکنید.
انواع روکش های دندان
روکشهای دندان معمولا جلوی دندان قرار می‌گیرند و کمتر قسمت پشتی دندانها را پوشش می‌دهند. این روکش‌ها، پوسته‌های تراش خورده‌ای هستند که در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلفی وجود دارند و این قابلیت را دارند که کج بودن، کوتاه بودن، شکستگی و یا تغییر رنگ دندانها را برطرف سازند.
دقت داشته باشید که روکش‌ها نمی‌توانند جایگزین فضاهای خالی لثه و دندانهای از دست رفته باشند. معمولا برای پوشش قسمت‌های پشتی دندان، از اینله ها و آنله ها استفاده می‌شود.
روکش‌ها به طور معمول از پرسلن (روکشهای سرامیکی) ساخته میشوند اما رزین نیز یکی از مواد دیگر است که میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
البته انواع دیگری از روکش‌ها نیز وجود دارد بنام روکش زیرکونیا یا تاج زیرکونیوم (Zirconium Crowns) که از مواد معدنی ساخته شده و جایگزین مناسبی نیز برای روکشهای پی اف ام یا (Porcelain Fused to Metal) است که در مقاله‌ای مجزا به تفصیل به آن پرداخته‌ایم.
– روکش دندان تمام فلزی (All-Metal)
با توجه به اینکه هیچ فلزی به تنهایی خواص لازم برای تهیه روکش دندان را ندارد؛ از آلیاژی از فلزات برای ساخت روکش دندان تمام فلزی استفاده می‌شود. انواع فلزاتی که برای ساخت روکش دندان تمام فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل فلزات گران‌قیمتی نظیر طلا و تیتانیوم، فلزات نیمه‌گران‌بها نظیر نیکل، کروم و برلیوم و فلزات معمولی هستند.
- از جمله مهمترین مزایای روکش دندان تمام فلزی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
روکش دندان تمام فلزی، نسبت به سایر انواع روکشهای دندانی، دوام و استحکام بالایی دارد و احتمال شکستن آن بسیار پایین است.
روکش دندان تمام فلزی سازگاری زیستی بالایی دارد؛ به‌این معنا که ضریب ساییدگی آن مشابه مینای دندان است و در بلند مدت موجب ساییدگی دندانهای طبیعی نمی‌شود.
روکش دندان تمام فلزی درصورتی که از آلیاژی از فلزات گران‌بها تهیه شده باشد، قابلیت شکل‌پذیری مناسبی دارد و تطابق بسیار بالایی با دندان طبیعی خواهد داشت.
روکش دندان تمام فلزی نسبت به سایر انواع روکشهای دندانی، هنگام نصب به تراش کمتری روی دندان طبیعی نیاز دارد. - از جمله معایب روکش دندان تمام فلزی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
روکش دندان تمام فلزی با توجه به رنگ و ظاهر آن برای ترمیم دندان‌هایی که در معرض دید هستند مناسب نیست و معمولاً برای ترمیم دندانهای عقب به‌کار می‌رود.
تعداد اندکی از بیماران ممکن است نسبت به برخی از فلزات به‌کار رفته در روکش دندان تمام فلزی نظیر نیکل و کروم حساسیت داشته باشند؛ در چنین مواردی با استفاده از آلیاژ طلا در ساخت روکش دندان تمام فلزی میتوان مشکل را برطرف نمود.
– روکش دندان تمام سرامیک (All-Ceramic)
برای ساخت روکش دندان تمام سرامیک از پرسلن استفاده می‌شود. با توجه به اینکه در این نوع روکشهای دندانی، از فلزات استفاده نمی‌شود؛ بسیار شفاف هستند و مانند دندان طبیعی نور را منعکس می‌کنند. روکش دندان تمام سرامیک گزینه‌ای عالی برای افرادی است که به دنبال داشتن دندان‌هایی زیبا و طبیعی با تکنولوژی روز هستند.
- مزایای روکش دندان تمام سرامیک میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
روکش دندان تمام سرامیک از جنس پرسلن خالص بوده و دارای هسته سرامیکی آلومینیوم اکسید است، استحکام بالایی دارد و در برابر شکستن و خرد شدن مقاوم است.
روکش دندان تمام سرامیک نسبت به درجه حرارت حساس نیست و از این نظر نسبت به روکش دندان تمام فلزی برتری دارد.
افرادی که نسبت به روکش دندان تمام فلزی حساسیت نشان می‌دهند میتوانند از روکش دندان تمام سرامیک به عنوان جایگزین مناسب آن استفاده کنند. - معایب روکش دندان تمام سرامیک میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
اگرچه روکش دندان تمام سرامیک از دوام و استحکام مناسبی برخوردار است؛ اما نسبت به روکش دندان تمام فلزی، طول عمر کمتری دارد.
با توجه به اینکه روکش دندان تمام سرامیک نسبت به روکش دندان تمام فلزی، ساختار ضعیف‌تری دارد، نیازمند مراقبت و نگهداری بیشتری است. جویدن مواد غذایی سفت در بلند مدت ممکن است موجب ترک خوردن یا شکستگی روکش دندان تمام سرامیک شود.
روکش دندان تمام سرامیک در صورت شکستن یا ترک خوردن قابلیت تعمیر ندارد و باید تعویض شود. البته تنها روکش دندانی که آسیب دیده تعویض می‌شود و نیازی به جایگزینی روکش کل دندانها نیست.
– روکش دندان فلزی-سرامیکی (Metal-Ceramic)
مهمترین مزیت استفاده از سرامیک در ساخت روکش دندان، شفافیت و زیبایی ظاهری آن است. بنابراین با ترکیب فلز و سرامیک میتوان روکش دندانی زیبا و شفاف و با استحکام بالاتر ایجاد نمود. در این نوع روکش، آلیاژی از فلزات به‌عنوان هسته و اسکلت اصلی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند، سپس از پرسلن به‌عنوان پوششی روی اسکلت فلزی دندان استفاده می‌شود.
- مزایای روکش دندان فلزی-سرامیکی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
زیبایی ظاهری روکش دندان فلزی-سرامیکی بیشتر از روکش دندان تمام فلزی است؛ در عین حال، استحکام روکش دندان فلزی-سرامیکی بیشتر از روکش دندان تمام سرامیکی است.
روکش دندان فلزی-سرامیکی، دوام و استحکام مناسبی دارد و از نظر هزینه، مقرون‌به‌صرفه است.
میزان تطابق‌پذیری روکش دندان فلزی-سرامیکی با دندان طبیعی بالا است و بسیار دقیق و منظم بر روی دندان قرار می‌گیرد. - معایب روکش دندان فلزی-سرامیکی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
با از بین رفتن پولیش روکش دندان فلزی-سرامیکی احتمال ساییدگی دندانهای فک مقابل افزایش می‌یابد.
در صورت عدم مراقبت صحیح از روکش دندان فلزی-سرامیکی، احتمال شکستن پوشش پرسلن و جدا شدن آن از اسکلت فلزی وجود دارد.
برای نصب روکش دندان فلزی-سرامیکی، لازم است که سطح بیشتری از دندان طبیعی تراش داده شود.
بهترین نوع روکش دندان کدام است؟
همان‌طور که اشاره شد، هر یک از انواع روکشهای دندان مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند. بنابراین برای انتخاب بهترین نوع روکش دندان باید هدف از انجام روکش دندان مشخص شود.
درصورتی که هدف از انجام روکش دندان، اصلاح طرح لبخند و بهبود زیبایی ظاهری دندان‌هایی باشد که در معرض دید هستند، بهتر است از روکش دندان تمام سرامیک استفاده شود.
در صورتی که روکش برای دندانهای عقب و جهت ترمیم آنها انجام می‌شود؛ بهترین گزینه استفاده از روکش دندان تمام فلزی است. دندانهای عقب با توجه به اینکه بیشتر از سایر دندانها در فرآیند جویدن غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند باید از استحکام بیشتری نیز برخوردار باشند.
شایان ذکر است که روکش دندان فلزی-سرامیکی به عنوان استاندارد طلایی برای ترمیم دندانهای آسیب‌دیده معرفی شده است. بنابراین درصورتی که قصد ترمیم دندانهای جلو را دارید و البته به‌دنبال روکشی با طول عمر بالاتر هستید، استفاده از روکش دندان فلزی-سرامیکی توصیه می‌شود.
عمر روکش دندان
روکشهای پرسلن یک روش دائمی برای رفع مشکلات ظاهری دندان است و از آنجا که برای تعویض یا برداشتن روکش دندان باید به متخصص مراجعه کرد و معمولا در شرایط اضطراری پیش می‌آید؛ پیش از استفاده از آنها ضروری است که تمام مشکلات، بیماریها و عفونت‌های دهان و دندان فرد متقاضی رفع شود؛ همچنین نیاز به ایجاد اصلاحات ظاهری بر روی ترتیب و ردیف بودن دندانها توسط دندانپزشک وجود دارد.
مهمترین نکته در رابطه با استفاده با روکشهای دندانی آن است که در صورت استفاده درست از آنها و همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان، میتوان از آنها برای حدودا یک دهه به راحتی استفاده کرد و عمر روکش دندان حتی به ۱۵ سال نیز می‌رسد.
افرادی که قصد استفاده از این روکش‌ها را دارند بهتر است پیش از هرگونه اقدام برای استفاده از روکش‌ها، یک دندانپزشک متخصص را با تحقیق پیدا کنند تا شانس موفقیت خود را در این زمینه افزایش دهند.
از آنجا که دندانها نقش مهمی در ظاهر افراد دارند و اولین چیزی است که در چهره شخص به چشم می‌آید؛ برای ساختن قالب دقیق دندانها تجهیزات نوین دندانپزشکی نقش حیاتی را در این امر ایفا می‌کند و پیشنهاد می‌شود کلینیکی که انتخاب می‌کنید مجهز به تکنولوژی دندانپزشکی دیجیتال باشد تا با روش اسکن سه بعدی بتواند بهترین روکش دندان را برای لبخند زیبای شما ارمغان آورد.
کاربرد روکشهای دندانی
روکشهای دندانی در بسیاری از موارد به منظور زیبایی هر چه بیشتر لبخند و دندانها مورد استفاده قرار می‌گیرند.در بسیاری از موارد از جمله درمان کانال ریشه دندان، استفاده از نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و چای به صورت مداوم یا کشیدن سیگار، استفاده بیش از اندازه از فلوراید، استفاده از پرکننده‌های دندان یا دلایل دیگر ممکن است رنگ دندانها تغییر پیدا کند و به همین منظور میتوان با استفاده از روکشهای دندانی، این تغییر رنگ‌ها را به طور کلی مخفی کرد.
برای بسیاری از افراد، فاصله میان دندانها بسیار آزار دهنده است و منجر به کاهش اعتماد به نفس آنها می‌شود. بسیاری از روکشهای دندانی در این مواقع نیز میتوانند به کم کردن فاصله دندان کمک کند.
افرادی که قسمتی از دندانهای آنها شکسته است یا اندازه آنها مناسب نیست نیز با این مشکل روبرو میشوند و میتوانند با استفاده از روکشهای مختلف این مشکل را برطرف سازند.
