دندان نوزادی
رویش دندان نوزادی مسئله نادری است که در درصد بسیار کمی از نوزادان تازه متولد شده بوجود می آید. در اثر این پدیده، برخی از کودکان در بدو تولد در دهان خود دندان دارند که باعث ایجاد نگرانی و اضطراب در والدین نوزاد می شود. در این مطلب از سایت کارینودنت درباره دندان نوزادی و علت رویش آن پرداخته می شود. مطالعه این مقاله به شما عزیزان کمک می کند که در زمان مشاهده دندان نوزادی، اطلاعات اولیه ی کافی در مورد این اتفاق داشته و اقدامات لازم مورد نیاز را انجام دهید.
آشنایی با دندان های ناتال
دندانهای ناتال دندانهای حاضر در دهان یک نوزاد از لحظه تولد است. این دندان‌ها عمدتاً دندانهای طبیعی کودک هستند، و اگرچه تجربه این موضوع ممکن است دلهره آور به نظر برسد، در واقع این یک پدیده ای است که گهگاه اتفاق می افتد. این‌ها ممکن است دندانهای شیری طبیعی یا دندانهای اضافی باشند. لازم به ذکر است که دندانهای ناتال از دندانهای نوزادی (نئوناتال) که در حدود 30 روز پس از تولد رویش می‌کنند، متفاوت هستند.
دندانهای شیری نوزادی به طور معمول معمولاً از شش تا ده ماهگی شروع به رویش می‌کنند. دندانهای ناتال معمولاً در قسمت جلویی پایین دهان، اغلب به صورت جفت مشاهده می‌شوند. دندانهای ناتال بالایی کمتر رایج هستند و پس از آن دندانهای ثنایا و دندانهای آسیاب پایینی و سپس دندانهای ثنایا بالایی و آسیاب بالایی به ترتیب قرار دارند.
ظاهر دندان های ناتال می تواند متفاوت باشد. آنها ممکن است شبیه دندان های معمولی باشند، از نظر اندازه کوچکتر باشند و رنگ کمی مایل به زرد از خود نشان دهند. دندانهای ناتال معمولاً ساختاری شکننده دارند و ممکن است بدون ریشه یا ریشه‌های ریز داشته باشند و در نتیجه لقی آنها ایجاد شود. با این حال، ممکن است کودکی با دندانی کاملا سالم یا تقریبا سالم به دنیا بیاید.
عوامل ایجاد دندانهای ناتال
اگرچه عوامل موثر در وجود دندانهای ناتال شناسایی شده‌اند، اما علت دقیق آن نامشخص است . دو عامل ریشه ای برای این وضعیت می‌توان مطرح کرد:
1) سلول‌های جوانه دندان (سلول‌های مسئول برای تشکیل دندان) که نزدیک به سطح لثه قرار دارند
2) وراثت
زمان رویش دندان اولیه تا حد زیادی تحت تأثیر ژنتیک است. بنابراین، اگر یک یا هر دو والدین رویش زودهنگام یا تاخیری دندان را تجربه کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که کودک الگوی مشابهی را به ارث ببرد. تحقیقات نشان می‌دهد که 15% از نوزادانی که با دندانهای ناتال به دنیا می‌آیند، خویشاوندان نزدیکی دارند که تجربه همین وضعیت را داشته اند.
گاهی اوقات، دندانهای ناتال ممکن است با شرایط پزشکی مرتبط باشند. به عنوان مثال، دندانهای ناتال آسیابی می‌توانند با سندرم فایفر، یک اختلال ژنتیکی مرتبط با هیستیوسیتوز سلول های لانگرهانس (اختلال گلبول های سفید خون) مرتبط باشند. سایر بیماری های نادر پزشکی مرتبط با دندان های ناتال عبارتند از:
- شکاف لب و کام
- سندرم الیس-وان کِروِلد
- سندرم جاداسون-لواندوفسکی
- سندرم هالرمن-استریف
- توالی پیر-روبین
- سندرم سوتوس
- سندرم وایدمن-روتنشتراخ
دندان ناتال چه خطرات یا عوارضی دارد؟
اگر فرزند شما با دندانهای ناتال به دنیا آمده باشد، به طور کلی نیازی به نگرانی نیست، زیرا اغلب این وضعیت بی‌خطر است. با این حال، مهم است که از خطرات و مشکلات ممکن آگاهی داشته باشید. مشاوره با متخصص می‌تواند به والدین کمک کند تا جنبه های زیر را ارزیابی کنند:
- مشکلات در تغذیه: نوزادی که با دندان ناتال به دنیا می‌آید، ممکن است به علت عدم راحتی یا دردی که توسط دندان‌ها ایجاد می‌شود در مکیدن شیر مشکل داشته باشد،.
- صدمات زبان: گاهی اوقات دندانهای ناتال می‌توانند به سطح زبان ساییده شوند و باعث ایجاد زخم در زبان می‌شوند. این وضعیت که به عنوان بیماری ریگا-فده شناخته می‌شود، ممکن است برای نوزاد دردناک باشد و باعث شود تمایل به مکیدن شیر نداشته باشد.
- صدمات به سینه مادر: لبه‌های تیز دندانهای ناتال ممکن است باعث بریدگی یا زخم شدن سینه مادر شوند و مشکلی برای دادن شیر به نوزاد ایجاد کنند.
- خطر خفگی: اگر دندانهای ناتال بسیار لق باشند، این خطر وجود دارد که از جای خود خارج شوند و خطر خفگی را به همراه داشته باشند.
علت دندان داشتن کودک هنگام تولد چیست؟
تجربه دندانهای زایشی عجیب به نظر می‌رسد. برخی وضعیت‌های پزشکی می‌تواند احتمال متولد شدن کودک با دندان را افزایش دهد.
این دندان‌ها ممکن است در کودکانی دیده شود که شکاف لب و کام دارند.
نوزادانی که با ناهنجاری‌هایی در عاج دندان ( بافت‌هایی که دندان را شکل می‌دهند ) متولد می‌شوند ممکن است با دندان متولد شوند.
سندرومهای پزشکی که ممکن است باعث رویش دندان از بدو تولد شود عبارتند از:
• سندروم سوتوز
• سندروم هالرمن – استریف
• سندروم پیر- رابین
• سندروم الیس – وان
عوامل زمینه ساز رویش دندان پیش از تولد
علاوه بر برخی مشکلات پزشکی، برخی عوامل زمینه ساز احتمال متولد شدن نوزاد با دندان را افزایش می‌دهند.
حدود 15% از نوزادانی که با دندان متولد می‌شوند، در خویشاوندان نزدیک اعم از خواهر و برادر و والدین فردی دارند که هنگام تولد دندان داشته است.
پژوهش‌هایی که بر روی این موضوع انجام شده و نقش جنسیت را در این زمینه بررسی کرده اند نتایج متناقضی دارند اما به طور کلی به نظر می‌رسد
احتمال متولد شدن با دندان در دختران بیشتر از پسران است.
سوء تغذیه در بارداری یکی دیگر از عوامل زمینه ساز این وضعیت است.
انواع دندانهای زایشی
به طور کلی چهار نوع دندان زایشی وجود دارد که آن را دندانپزشک مشخص می‌کند .
1- دندان کاملاً رشد یافته ( اگر چه ممکن است لق باشد)، تاج دندان به چند ساختار ریشه ای متصل و ثابت شده است
2- دندانهای لق که کلا هیچ ریشه‌ای ندارند
3- دندانهای کوچکی که از لثه بیرون زده اند
4- شواهد قریب الوقوع بودن قطع شدن دندان در داخل لثه
در بیشتر موارد دندان زایشی تنها شامل یک دندان می‌شود و متولد شدن با چند دندان کمتر اتفاق می‌افتد.
دندانهای جلویی پایینی بیشترین درصد دندان زایشی را به خود اختصاص داده و پس از آن دندانهای جلویی بالایی در رده بعدی قرار دارد. کمتر از 1% نوزادانی که با دندان متولد می‌شوند، دندان زایشی آنها آسیاب بزرگ است.
نوع دقیق دندانهای زایشی احتمال بروز عوارض را تعیین می‌کند. به این ترتیب مشخص می‌شود آیا نیازی به درمان وجود دارد یا نه.
با دندان ناتال نوزاد چه کنیم؟
از آنجایی که دندانهای ناتال معمولاً مانند دندانهای شیری طبیعی هستند، هیچ اقدام خاصی لازم نیست، مگر اینکه باعث مشکلات تغذیه یا مشکلات دیگری شود. این دندان‌ها را می‌توان تا زمانی که کودک به سن طبیعی از دست دادن دندان اولیه (حدود شش سالگی) برسد و دندانهای دائمی شروع به بیرون آمدن کند، نگه داشت.
با این حال، در برخی موارد، مداخله ممکن است ضروری باشد. برای دندان های ناتال که بیش از حد لق هستند و خطر خفگی دارند، کشیدن دندان ممکن است در نظر گرفته شود. اگر کودکی به دلیل دندانهای ناتال آسیب زبانی را تجربه کند، دندانپزشک می‌تواند لبه‌های تیز را صاف کند یا رزین‌های باندینگ لبه‌های تیز دندان را محافظت کند. اگر هیچ یک از این اقدامات موثر نباشد، کشیدن دندان ممکن است ضروری باشد.
لازم به ذکر است اگر دندانهای ناتال برای کودک ناراحتی ایجاد نمی‌کنند، برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها، پس از شیردهی مانند دندانهای شیری، بهداشت دهان را رعایت کنید.
دندان نوزادی چیست؟
دندان نوزادی یا Natal که به آن دندان زایشی هم گفته می شود، دندانی است که در زمان تولد کودک قابل مشاهده است. رویش دندان ناتال اتفاقی شایع نبوده و تنها 10 درصد از نوزادان متولد ممکن است با دندانی در دهان متولد شوند. زمان رویش طبیعی دندان در کودکان معمولاً از شش ماهگی شروع شده و اولین دندان ها در فک پایین به صورت زوج رشد می کنند، این در حالیست که دندان های ناتال و نوزادی با تولد کودک و معمولا در قسمت نیش و آسیاب مشاهده می شوند. در اکثر مواقع دندان های نوزادی لق هستند و علت این مسئله نیز نداشتن ریشه است.
بررسی علت رویش دندان نوزادی
بدون شک رویش دندان نوزادی یا زایشی دلیل علمی خاص خود را دارد. برای مثال اکثر کودکانی که با شکاف لب و کام متولد می شوند دندان ناتال نیز در دهان دارند. البته ناگفته نماند که وراثت نیز در رویش دندان های زایشی موثر است.
برخی از سندروم های خاص نیز منجر به رشد دندان نوزادی می شوند. این سندروم ها عبارت اند از:
- سندروم الیس – وان
- سندروم سوتوز
- سندروم هالرمن – استریف
- سندروم پیر – رابین
لازم به ذکر است که سوء تغذیه در دوران بارداری نیز از جمله نشانه های رویش دندان نوزادی است و طبق پژوهش های انجام شده دندان ناتال در نوزادان دختر به مراتب شایع تر از نوزادان پسر است.
خطرات دندان نوزادی
اکثر والدینی که در دهان فرزند خود دندان نوزادی مشاهده می کنند برایشان جای سوال است که «آیا رویش دندان نوزادی خطرناک است؟» در پاسخ این پرسش باید بگوییم که بله، رویش دندان ناتال عوارضی را به همراه دارد. موارد زیر از جمله رایج ترین خطرات رویش دندان نوزادی هستند:
- احتمال زخمی شدن زبان: دندان های ناتال بسیار تیز هستند و احتمال اینکه دندان منجر به زخم شدن زبان شود، بسیار بالا است. اکثر کودکانی که دارای دندان نوزادی هستند تمایلی به شیر خوردن ندارند.
- اختلال در مکیدن: نوزادانی که دندان ناتال دارند مکیدن پستان مادر یا پستانک شیشه شیر برایشان با درد همراه بوده و نسبت به این اقدام مقامت نشان می دهند. در این شرایط حتماً از پزشک متخصص اطفال و دندانپزشک کودک مشورت بگیرید.
- احتمال بلعیدن و خفگی: از دیگر خطرات داشتن دندان نوزادی می توان به احتمال بلعیدن دندان نوزادی اشاره کرد. در اکثر مواقع دندان های ناتال لق هستند و اگر دندان لق جدا شده و کودک آن را ببلعد، احتمال خفگی وجود دارد.
نحوه درمان دندان نوزادی
چنانچه فرزند شما دندان نوزادی دارد، نگران نباشید. در وهله اول باید چک کنید که آیا این دندان لق است یا نه. البته اولین اقدام مراجعه به متخصص دندانپزشکی است.
دندانپزشک متخصص با معاینه درباره این مسئله که آیا باید دندان ناتال خارج شود یا نه تصمیم گیری می کند. در برخی مواقع که دندان ناتال لق نیست پزشکان ترجیح می دهند درمان را به آینده موکول کنند. چنانچه دندان ناتال در خردسالی کودک موجب رشد دندان اضافی شد با خارج کردن یا درمان ارتودنسی می توان مشکل را رفع کرد.
در آخر توصیه می کنیم هنگام مشاهده دندان زایشی حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. به این طریق از آسیب های احتمالی نیز جلوگیری می کنید.
سپس هر شش ماه یک بار برای بررسی روند رشد دندان های نوزاد خود به دندانپزشکی مراجعه نمایید. چنانچه سوال خاصی درباره دندان نوزادی دارید در بخش نظرات عنوان کنید تا در اسرع وقت شما را راهنمایی کنیم.
چگونگی دندان درآوردن در نوزاد
دندان درآوردن نوزاد درواقع به معنای بیرون آمدن جوانه دندانهای شیری او از پوست لثه است. این جوانه‌ها که از دوران بارداری در فک او تشکیل می‌شوند، از حدود ۴ ماهگی تا ۱ سالگی بیرون می‌زنند. هر کودک ممکن است در یک سالگی یک، تا چهار دندان داشته باشد. معمولا اولین دندان هر کودک در ۶ ماهگی بیرون زده و تا ۲ سالگی داری دو دندان است. اما اینکه اولین دندان در چه سنی در آمده و سرعت به اصطلاح نیش زدن و رشد دندانهای بعدی چگونه باشد در کودکان مختلف متفاوت است و تاحد زیادی بستگی به وراثت دارد.
گاهی ممکن است یک نوزاد از بدو تولد با یک دندان متولد شود یا در هفته‌های اول پس از زایمان شاهد رشد اولین دندانهای او باشیم. البته این پدیده بسیار نادر است اما اتفاق خطرناکی نیست. نیش زدن دندان‌ها معمولا با درد و حساسیت زیادی برای نوزاد همراه است که گاهی از چند ماه پیش از رشد اولین دندان نیز آغاز می‌شود. آرام کردن این درد و حساسیت برای اغلب پدر و مادرها یکی از سخت‌ترین کارها است و همگان به‌دنبال موثرترین راه‌کار برای رسیدن به نتیجه هستند. چرا که این درد نوزاد را به‌شدت بی‌قرار می‌کند و گاهی عوارض دیگری نیز برای او به‌همراه دارد.
زمان‌بندی رشد دندان در نوزادان
روند رشد دندان در نوزادان معمولا از یکی از دو دندان میانی پایین آغاز می‌شود. این دندان ممکن است در چهار ماهگی خود را نشان دهد یا حتی تا ۱۳ ماهگی نیز بیرون نزد که جای نگرانی نیست. گاهی سفیدی دندان در زیرلثه از سه‌ماهگی هم خود را نشان می‌دهد ولی نیش زدن آن تا دو ماه بعد هم اتفاق نمی‌افتد.
در ادامه دندان دیگر میانی در پایین، دو دندان میانی بالا، دندانهای کناری در پایین و سپس بالا، دندانهای آسیاب اول، دندانهای نیش‌دو در نهایت دندانهای آسیاب دوم رشد خواهند کرد. رشد دندان های آسیاب دوم عموما در ۳ سالگی اتفاق می‌افتد. به این ترتیب هر کودک در پایان سه‌سالگی ۲۰ دندان دارد. ترتیب رشد دندان‌ها در نوزادان به این شرح است:
- دو دندان جلوی فک پایین که در محدوده سنی ۶ تا ۱۰ ماهگی رشد می‌کنند.
- دو دندان جلوی فک بالا که بین ۸ تا ۱۳ ماهگی رشد می کنند.
- دندان های کناری فک پایین و بالا که حدود ۸ تا ۱۶ ماهگی رشد می‌کنند. معمولا دندان های فک پایین ابتدا در می‌آیند.
- دندان های آسیاب بالا و پایین در سن ۱۳ تا ۱۹ ماهگی رشد می‌کنند. باز هم معمولا دندانهای ردیف پایین پیشتاز هستند.
- دندان های نیش در کنار دندان های جانبی در سن۱۶ تا ۲۳ ماهگی رشد می‌کنند.
- دندان های آسیاب دوم بالا و پایین در سن ۲۵ ماهگی تا ۳۳ ماهگی رشد می‌کنند.
این روند و ترتیب البته ثابت نیست و ممکن است برخی نوزادان اولین دندان خود را در بالا درآورند. این نیز مساله نگران‌کننده‌ای نیست. سخت‌ترین دندان‌ها معمولا دندانهای اول و سپس دندانهای نیش هستند که کودک را با چالش‌هایی جدی مواجه می‌کنند. به‌خاطر داشته باشد هیچ‌گاه نمی‌توان سنی را به عنوان بهترین زمان دندان درآوردن نوزاد مطرح کرد.
زود یا دیر دندان درآوردن در نوزادان
زمان و روند دندان درآوردن در کودکان بسیار متفاوت است و نمی‌توان یک زمان ثابت را برای همه آنها مطرح کرد. بنابراین ممکن است برخی نوزادان از ۷ تا ۱۳ ماهگی اولین دندان را درآورند. در این مواقع معمولا پدر و مادر نگران شده و تصور می‌کنند این مساله از ضعفی در بدن فرزندشان نشات می‌گیرد. باید گفت این تاخیر زمانی می‌تواند منشاء نگرانی باشد که رشد نوزاد در دیگر موارد نیز کافی نباشد و نمودار رشد قد و وزن او شرایط خوبی نداشته باشد.
در غیر این صورت، دندان درآوردن اگر تا ۱۸ ماهگی به تاخیر افتد می‌توان با پزشک در مورد آن مشورت کرد. یک دندان پزشک اطفال در این زمینه به‌خوبی می‌تواند به شما کمک کند. همچنین در باور عمومی مطرح می‌شود که زود دندان درآوردن نوزاد نیز علامت خوبی نیست و احتمالا این دندان‌ها که در سن چهار ماهگی یا کمی کمتر بیرون زده‌اند از استحکام خوبی برخوردار نیستند. این باور نیز منشاء علمی نداشته و اثبات شده نیست. علت زود دندان درآوردن نوزاد نیز معمولا ریشه وراثتی دارد.
سوالات متداول درباره دندان زایشی
- آیا دندان هایی نوزادی ژنتیکی هستند؟
بله، وراثت و ژنتیک یکی از دلایل رویش دندان نوزادی محسوب می شود.
- آیا دندان نوزادی نشانه بیماری در نوزاد است؟اگر رویش دندان نوزادی بدلایل وراثتی یا تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری باشد، در این صورت معمولا نشانه بیماری در نوزاد به شمار نمی آید. اما در برخی موارد این دندان زایشی در اثر برخی از سندرم های نادر ژنتیکی بوجود می آید که در آن صورت ممکن است نشانه ای از ابتلا کودک به بیماری خاصی باشد.
- آیا دندان نوزادی باید کشیده شود؟اگر در بدو تولد نوزاد، دندان روییده شده لق باشد، پس از مشورت با دندانپزشک باید کشیده شود تا جلوی خطرات احتمالی مانند بلعیدن دندان توسط کودک گرفته شود. اما اگر دندان نوزادی لق نباشد در آن صورت دندانپزشک متخصص براساس شرایط کودک تصمیم به نگهداشتن یا کشیدن آن می گیرد.
- آیا دندان نوزادی ریشه دارد؟در اکثر مواقع دندان های ناتال فاقد ریشه هستند. به همین دلیل در اغلب اوقات لق هستند و نیاز به خارج کردن آن از دهان می باشد.
- آیا رویش دندان نوزادی تاثیری در هوش نوزاد دارد؟برخی از افراد بر این باورند که نوزاد متولد شده با دندان ناتال از هوش بالایی برخوردار است. اما هیچ دلیل علمی برای این مسئله وجود ندارد و صرفا این موضوع یک باور عامیانه است.
